Alchemilla, in het Nederlands Vrouwenmantel genoemd, is een gemakkelijke en vooral veelzijdige plant waar je heel veel mee kunt doen. De naam ‘Vrouwenmantel’ heeft de plant te danken aan het mooie geplooide blad met geschulpte rand, dat doet denken aan de mantels van rijke vrouwen uit de Middeleeuwen. Vrouwenmantel is fijn behaard waardoor dauw en regendruppels als parels op het zacht behaarde blad blijven liggen. Soms scheidt de plant zelf ook kleine druppeltjes vocht af langs de rand van het blad. Door dit verschijnsel staat Alchemilla bekend als weerplant: de druppeltjes zouden regen aankondigen.
De plant is uitstekend te gebruiken als bodembedekker en als plant om lelijke randjes mee weg te werken. Alchemilla zaait zich gemakkelijk uit, vooral op vochtige plaatsen. Wil je niet dat Alchemilla zich uitzaait en gaat woekeren, knip dan direct na de bloei in augustus de uitgebloeide bloemen af. Ook kun je na de bloei de plant helemaal terug knippen. Dit geeft vaak een nog een lichte tweede bloei en voorkomt ongewenst uitzaaien. Tijdens de tweede bloei zal de plant namelijk nog maar weinig zaad vormen. Doordat Alchemilla een rustige- en vrij neutrale kleur heeft, zijn deze planten vrijwel overal mee te combineren. Alchemilla wordt ook genoemd bij de medicinale planten. Vooral in vroeger tijden werd deze plant gebruikt als wondkruid en bij allerlei vrouwenkwalen.
De bloemkleur is groengeel en de bloeitijd is van ca. mei tot en met juni. De bladeren zijn grijsgroen en ongeveer 5 cm. hoog. De volwassen hoogte van deze vaste plant is ca. 10 cm. Verdraagt een temperatuur tot -5 gr. C. en blijft de gehele winter groen.
De meningen zijn wat verdeeld over wat de beste tijd is om de Vrouwenmantel te scheuren om te delen. De één zweert bij het voorjaar (maart/april) en de ander weer bij het najaar (september/oktober). Eigenlijk kan niemand zeggen of het voorjaar of najaar beter of slechter is. Het is namelijk sterk afhankelijk van wat het weer doet. Het ene jaar zal het voorjaar dus beter zijn dan het najaar en andersom. Je moet een beetje geluk hebben. Over het algemeen kun je het beste de maand september aanhouden om de plant te scheuren. De vaste planten zijn op dat moment nog niet bovengronds afgestorven wat als voordeel heeft dat je kan zien wat je doet. Een ander voordeel is dat als je de Alchemilla in de nazomer scheurt de plant nog voor de winter voldoende wortels aanmaakt. In het voorjaar kan de vaste plant zich dan concentreren op het maken van blad en bloemen. Als je echter toch in het voorjaar devaste planten gaat scheuren, zal de plant dus direct na het scheuren blad en bloemknoppen willen aanmaken. Dit kost de plant zoveel energie dat het herstel van de wortels langer op zich zal laten wachten. Je zult begrijpen dat als je nu een warme periode krijgt het voor de vaste plant erg moeilijk wordt te overleven.
vochtige grond in de zon. Deze plant is ook geschikt voor liefhebbers van een 'echte rotstuin'. De plant verlangt een zonnige plek en een matig voedselrijke bodem. In de winter is het zaak maatregelen te treffen om de grond vrij droog te houden. Daarnaast moet de bodem kalkvrij zijn. Enige droogte wordt goed verdragen.
De eerste bloei van Alchemilla vindt plaats in juni. Na de eerste bloei kun je een nabloei stimuleren door de uitgebloeide bloemen weg te knippen. Om te voorkomen dat de plant te veel gaat woekeren is dit sowieso goed om te doen. De bladeren van de Alchemilla worden in de loop van de zomer iets minder mooi. Als je echter de gehele zomer mooi blad aan de plant wilt zien, kunnen de oudere bladeren weggeknipt worden, tegelijk met het snoeien van de bloemen van de eerste bloei.
Door het tijdig snoeien begint de tweede bloei in september. Deze bloemen hebben niet veel kans zaad te vormen. Deze bloemen kunnen daarom gewoon aan de tuinplant blijven zitten. De plant zal gedurende de winter bovengronds afsterven. Je kunt de afgestorven delen het beste in de border laten liggen aangezien dit de grond en de eventuele nieuw gevormde delen beschermd tegen vorst. Pas in het voorjaar (als de vorst uit de lucht is) haal je de afgestorven bladeren van de Vrouwenmantel weg om het nieuwe groen de kans te geven. Doe dit nooit voor half maart.
In de homeopathische literatuur staat Alchemilla Vulgaris bekend vanwege haar diuretische eigenschappen. Dat wil zeggen dat het vochtopeenhopingen tegengaat. In de homeopathische geneeskunde wordt het ook toegepast bij gewrichtsklachten, ter voorkoming van reuma en ter versterking van spier- en bindweefsel. Alchemilla Vulgaris bevat infectie werende, bloedstelpende, ontstekingsremmende en samentrekkende eigenschappen.
De plant is uitstekend te gebruiken als bodembedekker en als plant om lelijke randjes mee weg te werken. Alchemilla zaait zich gemakkelijk uit, vooral op vochtige plaatsen. Wil je niet dat Alchemilla zich uitzaait en gaat woekeren, knip dan direct na de bloei in augustus de uitgebloeide bloemen af. Ook kun je na de bloei de plant helemaal terug knippen. Dit geeft vaak een nog een lichte tweede bloei en voorkomt ongewenst uitzaaien. Tijdens de tweede bloei zal de plant namelijk nog maar weinig zaad vormen. Doordat Alchemilla een rustige- en vrij neutrale kleur heeft, zijn deze planten vrijwel overal mee te combineren. Alchemilla wordt ook genoemd bij de medicinale planten. Vooral in vroeger tijden werd deze plant gebruikt als wondkruid en bij allerlei vrouwenkwalen.
De bloemkleur is groengeel en de bloeitijd is van ca. mei tot en met juni. De bladeren zijn grijsgroen en ongeveer 5 cm. hoog. De volwassen hoogte van deze vaste plant is ca. 10 cm. Verdraagt een temperatuur tot -5 gr. C. en blijft de gehele winter groen.
| Familienaam | Alchemilla |
| Nederlandse naam | Vrouwenmantel |
| Soort plant | Vaste plant |
| Grondsoort | Vochtige, goed doorlatende grond |
| Planten per m² | 5 tot 7 per m² |
| Standplaats | Zonnig/ halfschaduw |
| Winterhard | Ja tot -5 |
| Wintergroen | ja |
| Bemesting | Floramix Tuinmest |
Stappenplan om een Vrouwenmantel te planten
Je kunt Vrouwenmantel het hele jaar door planten, behalve bij vorst. De volwassenen planten van de Vrouwenmantel worden een kleine 40 cm hoog. Hiervoor vind je het stappenplan om Vrouwenmantel op de juiste manier te planten:- Zet de Vrouwenmantel (nog in de pot) op het stuk grond waar je deze wilt gaan planten. Hou daarbij 5 tot 7 per m² aan. Zo kun je namelijk goed zien of de planten correct zijn verdeeld. Je hebt zo de mogelijkheid om nog wat te schuiven en de planten wat dichter of verder uit elkaar te zetten.
- Zodra de planten goed staan, kunnen de plastic potjes worden verwijderd. Door het potje even onder te dompelen in een emmer water komt het plantje makkelijker uit de pot en wordt de kluit nog even vochtig gemaakt. Soms zijn de planten in de potten al zo hard gegroeid, dat zelfs de wortels onder het potje uitgroeien. Door het plantje rustig uit het potje te wrikken, komen de wortels vaak ook mee. Mocht dit niet het geval zijn dan kun je het plastic potje wat inknippen.
- Maak met behulp van een schepje een gat in de grond dat twee keer zo groot is als de pot waar de Vrouwenmantel instaat. Eventueel kan er nog wat extra potgrond/aanplantgrond in het plantgat worden gemengd.
- Wanneer het plantgat groot genoeg is, kan de Alchemilla in het gat worden gezet. Zorg dat het plantgat van voldoende water is voorzien, zonder dat hier een plas in staat. Let er daarnaast goed op dat de plant niet te diep komt te staan, maar ook niet te hoog! De juiste plantdiepte is makkelijk te onthouden: zorg dat de bovenzijde van de aarde (van de plant uit pot) ietsjes onder het grondoppervlakte staat (ook nog wanneer de aarde rondom de plant flink is aangedrukt). Je mag de bovenzijde van de 'plant in pot' (net) niet meer zien wanneer deze is aangeplant.
- Druk de grond rondom de plant vervolgens stevig aan.
- Als laatste ga je de planten water gegeven. Hierdoor zakt de bodem nog wat in waardoor de wortels beter contact maken met de aarde. Door de aanwezigheid van vocht, zullen de planten snel gaan wortelen. Zorg dat de plant (zeker in de beginperiode) van voldoende water wordt voorzien.
Vrouwenmantel Snoeien
Het snoeien van de Vrouwenmantel is heel eenvoudig. Om in de zomer een tweede bloei te creëren, knip je na de eerste bloei de plant tot enkele centimeters boven de grond af. Hierdoor ontwikkelt de plant snel nieuw blad en komt in de zomer/nazomer opnieuw in bloei te staan. In de herfst of aan het einde van de winter kun je de plant nogmaals snoeien. Dit kun je doen door de plant weer enkele centimeters boven de grond af te knippen. Eventueel kan dit ook vroeg in het voorjaar.Vrouwenmantel vermeerderen
Vrouwenmantel is een flinke woekeraar en zaait zichzelf uit zodra de plant de kans daarvoor krijgt. Op den duur wordt de plant daardoor zwakker en minder mooi. Je kunt het vermeerderen dus beter zelf in de hand houden. Daar komt bij dat je de plant dan ook meteen kunt verjongen. Zo krijg je een sterkere plant. Het verjongen van de Vrouwenmantel kan door de plant te scheuren.De meningen zijn wat verdeeld over wat de beste tijd is om de Vrouwenmantel te scheuren om te delen. De één zweert bij het voorjaar (maart/april) en de ander weer bij het najaar (september/oktober). Eigenlijk kan niemand zeggen of het voorjaar of najaar beter of slechter is. Het is namelijk sterk afhankelijk van wat het weer doet. Het ene jaar zal het voorjaar dus beter zijn dan het najaar en andersom. Je moet een beetje geluk hebben. Over het algemeen kun je het beste de maand september aanhouden om de plant te scheuren. De vaste planten zijn op dat moment nog niet bovengronds afgestorven wat als voordeel heeft dat je kan zien wat je doet. Een ander voordeel is dat als je de Alchemilla in de nazomer scheurt de plant nog voor de winter voldoende wortels aanmaakt. In het voorjaar kan de vaste plant zich dan concentreren op het maken van blad en bloemen. Als je echter toch in het voorjaar devaste planten gaat scheuren, zal de plant dus direct na het scheuren blad en bloemknoppen willen aanmaken. Dit kost de plant zoveel energie dat het herstel van de wortels langer op zich zal laten wachten. Je zult begrijpen dat als je nu een warme periode krijgt het voor de vaste plant erg moeilijk wordt te overleven.
Stappenplan voor het scheuren van de Vrouwenmantel:
- Spit de hele plant uit de border.
- Bekijk goed waar de plant de krachtigste scheuten heeft. In verreweg de meeste gevallen zullen deze zich aan de buitenranden van de pol bevinden.
- Steek met een schop deze delen van de plant af.
- Gooi het hart van de plant direct op de composthoop.
- De overgebleven stukken kan je meestal met de hand uit elkaar scheuren. Lukt dit niet maak dan gebruik van een stevig mes.
- Maak planten van ongeveer gelijke grote en controleer steeds of de nieuwe plant beschikt over voldoende groeipunten.
- Spit de border goed om en voeg nieuwe humusrijke aarde toe. Bemesten met gedroogde koemest of oude, verteerde stalmest kun je in september beter niet doen. De planten zullen door deze makkelijk op te nemen voedingsstoffen op het einde van het jaar sappige scheuten vormen waardoor de kans op bevriezing toe zal nemen.
Onderhoud van de Alchemilla
Alchemilla is een gemakkelijke en vooral een veelzijdige plant die geen specifieke onderhoudsbehoefte heeft. Wel staat deze plant graag in een watvochtige grond in de zon. Deze plant is ook geschikt voor liefhebbers van een 'echte rotstuin'. De plant verlangt een zonnige plek en een matig voedselrijke bodem. In de winter is het zaak maatregelen te treffen om de grond vrij droog te houden. Daarnaast moet de bodem kalkvrij zijn. Enige droogte wordt goed verdragen.
De eerste bloei van Alchemilla vindt plaats in juni. Na de eerste bloei kun je een nabloei stimuleren door de uitgebloeide bloemen weg te knippen. Om te voorkomen dat de plant te veel gaat woekeren is dit sowieso goed om te doen. De bladeren van de Alchemilla worden in de loop van de zomer iets minder mooi. Als je echter de gehele zomer mooi blad aan de plant wilt zien, kunnen de oudere bladeren weggeknipt worden, tegelijk met het snoeien van de bloemen van de eerste bloei.
Door het tijdig snoeien begint de tweede bloei in september. Deze bloemen hebben niet veel kans zaad te vormen. Deze bloemen kunnen daarom gewoon aan de tuinplant blijven zitten. De plant zal gedurende de winter bovengronds afsterven. Je kunt de afgestorven delen het beste in de border laten liggen aangezien dit de grond en de eventuele nieuw gevormde delen beschermd tegen vorst. Pas in het voorjaar (als de vorst uit de lucht is) haal je de afgestorven bladeren van de Vrouwenmantel weg om het nieuwe groen de kans te geven. Doe dit nooit voor half maart.
Bemesting van de Vrouwenmantel
Om ervoor te zorgen dat de Alchemilla goed blijft groeien, is het raadzaam om de plant te bemesten. Je kunt dit het beste in het voorjaar doen. Het beste gebruik je hiervoor Floramix tuinmest. Niet alleen zorgt deze bemesting voor een betere groei en bloei, het verhoogt ook de weerstand van de plant waardoor deze minder vatbaar is voor ziekte en plagen. Bemest bij voorkeur op een tijdstip wanneer er regen wordt voorspeld. Zodra de meststof in contact komt met vocht worden de voedingsstoffen vrijgegeven. De plant kan dan direct de voedingsstoffen opnemen.Geneeskracht van de Vrouwenmantel
Alchemilla Vulgaris wordt in de homeopathische geneeskunde veelal toegepast bij een aantal ziekten die alleen vrouwen kunnen krijgen en wordt wel toegepast bij pijnlijke menstruatie en ter verlichting van de overgangsjaren. Daarnaast wordt Alchemilla Vulgaris toegepast bij spijsverteringsziekten.In de homeopathische literatuur staat Alchemilla Vulgaris bekend vanwege haar diuretische eigenschappen. Dat wil zeggen dat het vochtopeenhopingen tegengaat. In de homeopathische geneeskunde wordt het ook toegepast bij gewrichtsklachten, ter voorkoming van reuma en ter versterking van spier- en bindweefsel. Alchemilla Vulgaris bevat infectie werende, bloedstelpende, ontstekingsremmende en samentrekkende eigenschappen.
Verschillende soorten Alchemilla
We hebben de meest gangbare variëteiten van deze plant voor je op een rijtje gezet en hieronder de verschillende kenmerken van de soorten voor je in kaart gebracht.Alchemilla mollis
Alchemilla mollis of fraaie Vrouwenmantel is de bekendste Vrouwenmantelsoort. Het is een kleine bladverliezende vaste plant met een kruipende, bodem bedekkende groeiwijze. De plant bloeit van mei tot september met kleine, geelgroene tuilen en wordt zo’n 40 cm hoog. De bladeren van de Alchemilla mollis zijn getand, waaiervormig en grijsgroen van kleur. De bovenzijde is licht behaard, de onderkant dicht behaard. Fraaie Vrouwenmantel staat graag in zon of halfschaduw, doet het goed in iedere grondsoort en is ook redelijk droogte tolerant.| Familienaam | Alchemilla mollis |
| Nederlandse naam | Fraaie Vrouwenmantel |
| Bloemkleur | Geelgroen |
| Bladkleur | Grijsgroen |
| Hoogte | 40 cm |
| Hoogte bloem | 40 cm |
Alchemilla erythropoda
De Alchemilla erythropoda is een kleinere en compactere Vrouwenmantelsoort. Deze plant wordt namelijk maar zo’n 20 tot 25 centimeter hoog. Van oorsprong komt deze plant uit de westelijke Karpaten en de Krim (Oekraïne), Bulgarije en de Kaukasus. In de maanden mei, juni, juli komt deze plant in bloei. Deze dwergvorm heeft kleinere decoratieve, blauwgrijze blaadjes, bedekt met kleine haartjes. Bij de morgendauw of wanneer het geregend heeft, zijn de waterdruppels die als parels op het blad liggen een bijzonder mooi gezicht. Alchemisten, (waar de Latijnse geslachtsnaam Alchemilla vandaan komt) verzamelden in vroeger tijden de dauwdruppels omdat zij die als het puurste hemelwater beschouwden en gebruikten in hun pogingen om goud te maken. De Alchemilla erythropoda is een ideale plant om aan te planten langs borderranden.| Familienaam | Alchemilla erythropoda |
| Nederlandse naam | Dwerg- of Vrouwenmantel |
| Bloemkleur | Groengeel |
| Bladkleur | Blauwgroen |
| Hoogte | 20 tot 25 centimeter |
| Hoogte bloem | 20 tot 25 centimeter |
Alchemilla alpina
Eén van de laagste Vrouwenmantelsoorten is de Alchemilla Alpina. De plant bloeit in de maanden, mei, juni, juli en augustus. Door de plant tussentijds te snoeien (na de eerste bloei) zal de plant later in het jaar nogmaals bloemen vormen. Zo heb je bijna de hele zomer lang plezier van deze plant. De plant wordt ongeveer 15 centimeter hoog en is een mooie bodembedekker. Na een aantal jaar zal de bodem helemaal bedekt zijn met de Alchemilla alpina, zodat er geen onkruid meer tussen groeit. De Alchemilla Alpina is zeer sterk en zal het op zo goed als alle grondsoorten doen. Daarnaast is deze plant geschikt voor een rotstuin of als 'voegenvuller' tussen stenen. De Alchemilla alpina staat graag in de zon. Dit zorgt voor een mooie bloei. De bloemen van deze Vrouwenmantel zijn ook goed te gebruiken als snijbloemen. 's Winters verliest Alchemilla alpina al het blad. Dit komt in het voorjaar echter gewoon weer terug. Deze plant wordt niet gegeten door konijnen en slakken.| Familienaam | Alchemilla alpina |
| Nederlandse naam | Vrouwenmantel |
| Bloemkleur | Geelgroen |
| Bladkleur | Groen |
| Hoogte | 10 - 15 cm |
| Hoogte bloem |
|
Alchemilla xanthochlora
Deze versie van de Vrouwenmantel komt voornamelijk voor in Noordwest en midden Europa en is zeer zeldzaam. De Alchemilla xanthochlora wordt 15–80 cm hoog en heeft een houtige wortelstok. De geelgroene Vrouwenmantel bloeit van mei tot de herfst met, de naam van de plant zegt het al, geelgroene bloemen. De Alchemilla xanthochlora komt voor tussen het gras op vrij droge tot vrij vochtige grond en langs beken.| Familienaam | Alchemilla xanthochlora |
| Nederlandse naam | Geelgroene Vrouwenmantel |
| Bloemkleur | Geelgroen |
| Bladkleur | Groen |
| Hoogte | 15 - 80 cm |
| Hoogte bloem | 15 - 80 cm |
Alchemilla micans
De Alchemilla micans komt in bijna heel Europa voor op natte tot vochtige graslanden, slootkanten en beekoevers. In Zuid-Europa is het een plant die iets hoger in de bergen staat. In Noord-Amerika is de plant ingevoerd in Quebec. In Nederland is het een inheemse plant die zeer zeldzaam is en op de rode lijst staat. De Alchemilla micans komt nog voor in het Noordoosten van het land en is op andere plaatsen bijna is verdwenen. De 2 - 4 mm grote, geelgroene bloemen bloeien van mei tot in de herfst.| Familienaam | Alchemilla micans |
| Nederlandse naam | Slanke Vrouwenmantel |
| Bloemkleur | Geelgroen |
| Bladkleur | Groen |
| Hoogte | 10 tot 70 cm |
| Hoogte bloem | 10 tot 70 cm |
Alchemilla glabra
De Alchemilla heeft de Nederlandse naam Vrouwenmantel gekregen omdat de bladeren als een ouderwetse mantel geplooid zijn. Alchemilla komt van het Arabische alkemelieh (alchemie), omdat de dauwdruppels die op de bladen voorkomen, door de alchimisten bij hun experimenten om goud uit allerlei stoffen te verkrijgen, gebruikt werden. Ook bij het zoeken naar de steen der wijzen werd de plant gebruikt, want men beweerde dat zij geheime krachten bevatte. Glabra betekent onbehaard. De Alchemilla glabra komt van nature voor in Europa maar staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als vrij zeldzaam en sterk afgenomen. De plant wordt 10 - 60 cm hoog. De stengel en bladstelen zijn onbehaard of hebben omhoog wijzende, aangedrukte haren. De bovenkant van de vaak sterk geplooide bladeren is in tegenstelling tot veel soortgenoten kaal. Op de onderkant zitten alleen op de nerven haartjes. De steunblaadjes verdrogen in tegenstelling tot die van de fraaie Vrouwenmantel (Alchemilla mollis) niet snel. De rand van het blad is gekarteld. Kale Vrouwenmantel bloeit van mei tot de herfst met geelgroene bloemen. De Alchemilla glabra komt voor op natte tot vochtige grond in bermen en aan waterkanten.| Familienaam | Alchemilla glabra |
| Nederlandse naam | Kale Vrouwenmantel |
| Bloemkleur | Geelgroen |
| Bladkleur | Groen |
| Hoogte | 10 - 60 cm |
| Hoogte bloem | 10 - 60 cm |
Wat kost een Vrouwenmantel?
De prijs voor een Vrouwenmantel wisselt erg sterk en is uiteraard afhankelijk van beschikbaarheid en het soort. Mocht je de exacte prijzen willen weten, kun je het best even een mail sturen naar info@florum.nl. Wij kunnen je hierover vanzelfsprekend persoonlijk even informeren.Alchemilla kopen?
Heb je interesse om Alchemilla te kopen? Hiervoor kun je uitstekend bij de Plantenwijzer van Florum terecht. Stuur hiervoor gerust een mailtje naar info@florum.nl. Jekunt hier uiteraard ook terecht voor al jouw vragen over Vrouwenmantel die we hierboven niet hebben behandeld of voor persoonlijk advies over het gebruik van deze mooie planten. Maak gerust gebruik van onze lange ervaring en uitgebreide vakkennis op dit gebied als je overweegt om Alchemilla ’s te kopen.