Wanneer bezwaar maken tegen vergunningsaanvraag, zoals bij een boom?

Peter Mecklenfeld
28 november 2017

Een vergunning aanvragen is in sommige gevallen noodzakelijk om te doen voor het bouwen van een schuur of tuinhuis, het kappen van een boom of het plaatsen van een terrasoverkapping of schutting in de achtertuin. Zonder een vergunning kun je een bezwaar maken tegen een vergunningsaanvraag.
In de meeste gevallen is de vergunningsplicht vastgelegd in de APV (de Algemene Plaatselijke Verordening). In de APV staat wanneer je een vergunning aan moet vragen en bij wie je dit moet doen.

Bij het aanvragen van een vergunning, dan zijn er mensen die bezwaar kunnen maken tegen het verlenen van een vergunning. Het kan voorkomen dat jij degene bent die bezwaar maakt, bijvoorbeeld omdat er bij jou in de buurt een grote boom wordt gepland. Die boom kan jou mogelijk licht ontnemen en daarom wil je bezwaar maken tegen het verlenen van die vergunning. Het kan echter ook zo zijn dat jij een vergunning hebt aangevraagd en dat de buurt in opstand komt. Zij maken dan bezwaar tegen het verlenen van een vergunning aan jou.

Dit artikel gaat over de vraag: wie kan bezwaar maken? In het voorbeeld dat hierboven gegeven werd gaat het over een boom waar jij mogelijk overlast van krijgt. Het zou mogelijk moeten zijn om daar bezwaar tegen te maken. Het kan echter ook gaan om een boom die gekapt wordt. In sommige gevallen is daar ook een vergunning voor nodig. Wellicht kunnen de buren daar bezwaar tegen maken, maar kunnen bewoners van een straat verderop dat ook? Of de milieuactiviste die een blok verderop woont?

Inhoudsopgave

  1. Waarom is het belangrijk om te weten wie bezwaar mag en kan maken?
  2. Bezwaar maken volgens de OPERA-criteria
  3. Wat te doen als er niet naar je bezwaar wordt geluisterd?
  4. Bezwaarmaker of aanvrager?

Waarom is het belangrijk om te weten wie bezwaar mag en kan maken?

Het is belangrijk om te weten wie er bezwaar mag maken, omdat je zo de bezwaarprocedure voor kunt zijn. Als je van plan bent om bijvoorbeeld een boom te kappen, dan kan het verstandig zijn om je plannen eerst voor te leggen aan mogelijk belanghebbenden. Als je hen van je plannen op de hoogte brengt en rustig kunt vertellen waarom dat je de boom wilt kappen, is de kans dat zij begrip hebben voor je standpunt veel groter, dan wanneer je een traject van bezwaar en beroep ingaat.

Uiteraard geldt het omgekeerde ook. Als er in je omgeving iets verandert waarvoor een vergunning nodig is, dan is het goed om te weten wat je mogelijkheden zijn om die vergunning tegen te houden.

Bezwaar maken volgens de OPERA-criteria

Privé-personen mogen bezwaar maken tegen de afgifte van een vergunning als zij aangemerkt kunnen worden als belanghebbende. Niet iedereen kan zomaar bezwaar maken, iemand moet een zeker belang hebben bij zijn of haar bezwaar. Nu kan iedereen wel roepen dat hij belanghebbende is. Om te kijken of iemand een gerechtvaardigd belang heeft zijn er in de wet en in rechterlijke uitspraken criteria ontwikkeld om te kijken of iemand daadwerkelijk een gerechtvaardigd belang heeft. Deze criteria worden de OPERA-criteria genoemd.

OPERA is eigenlijk een ezelsbruggetje en wordt gevormd door de eerste letters van de eisen waar iemand aan moet voldoen om bezwaar te kunnen maken. De eisen zijn de volgende. Het belang van de bezwaarmaker moet aan de volgende maatstaven getoetst worden:

  • Objectief
  • Persoonlijk
  • Eigen
  • Rechtstreeks
  • Actueel

Om te kijken of iemand bezwaar kan maken tegen een vergunning wordt er door de gemeente aan deze criteria getoetst. Wellicht zijn de factoren nog een beetje nietszeggend voor je. Daarom werk ik hieronder uit wat er met deze factoren bedoeld wordt. Houd er rekening mee dat je aan al deze factoren moet voldoen om in bezwaar te kunnen gaan.

Objectief belang

Het belang waarvoor iemand opkomt moet objectief bepaalbaar zijn. Het mag geen subjectief belang zijn. Dat wil zeggen dat de smaak, de psychische gesteldheid of iemands gedachten niet meetellen als objectief belang. Meer concreet: als iemand bezwaar maakt tegen een voorgenomen vergunning dan moet het belang dat hij heeft ook door een willekeurige derde gezien kunnen worden.

Persoonlijk belang

Het persoonlijke belang is wellicht het meest cruciale punt van de OPERA-criteria. Bij een persoonlijk belang gaat het erom dat de bezwaarmaker zich voldoende moet onderscheiden van andere mensen. Wat wordt hier nu mee bedoeld? Eerder in dit artikel had ik het al over iemand die een boom wilde kappen. De buren zouden daar bezwaar tegen kunnen maken, maar kan de achterbuurvrouw van een straat verderop dit ook? En hoe zit het met de milieuactiviste die een blok verderop woont? Onderscheiden zij zich voldoende van een andere groep mensen?

Deze vraag is aan de Raad van State voorgelegd. Hij oordeelde dat iemand een persoonlijk belang heeft als hij voldoet aan het zicht- en nabijheidscriterium. Dit houdt in dat iemand dichtbij moet wonen. Hoe dichtbij, dichtbij is daar geeft de rechter geen vast norm voor. In ieder geval was in casu 128 meter niet nabij genoeg om als belanghebbende aangemerkt te worden. Daarvoor was er een te grote groep van mensen die ook in die straal om de boom woonden, waardoor niet gesteld kon worden dat hij in zijn persoonlijke belangen werd geraakt.

Daar kan wel een correctie op komen. Stel nu dat iemand 130 meter bij jou uit de buurt komt, maar wel zicht heeft op jouw boom. In dat geval kan iemand aangemerkt worden als belanghebbende omdat hij aan het zichtcriterium voldoet.

Waar moet je dus op letten om te zien of je een persoonlijk belang hebt? In de eerste plaats moet je kijken naar de afstand tussen jou en de (mogelijke) bezwaarmaker, of omgekeerd. Die afstand moet beperkt zijn. In de tweede plaats moet je kijken of jouw werkzaamheden voor anderen, die verder weg wonen, invloed hebben omdat zij zicht hebben op de veranderingen die jij van plan bent om door te voeren.

In deze paragraaf is het vooral gegaan over een boom. Uiteraard is deze paragraaf ook toepasbaar op andere objecten, zoals bijvoorbeeld een tuinhuis, een overkapping en onder omstandigheden een schutting.

Een eigen belang

Een belanghebbende moet opkomen voor zijn eigen belang en mag niet opkomen voor de belangen van iemand anders. De bewoner van een blok verderop mag niet opkomen voor de belangen van jouw buurman. Dat is alleen anders als de bewoner van het blok verderop door jouw buurman gemachtigd is om namens de buurman op te treden.

Rechtstreeks belang

Je moet een rechtstreeks belang hebben om bezwaar te kunnen maken. Dat betekent dat er een causaal (direct) verband moet bestaan tussen hetgene waar jij bezwaar tegen maakt (het kappen van een boom) en jouw belang (schaduw die verloren gaat). Het mag niet gaan om een afgeleid belang.

Actueel belang

Iemand moet een actueel belang hebben. Dat betekent dat hij geen bezwaar mag maken tegen eventuele toekomstige gebeurtenissen. Stel jij wilt een boom kappen. Tegenover jou staat een huis te koop. Iemand meldt zich als belanghebbende en zegt: ik wel dat huis daartegenover mogelijk kopen en daarom maak ik nu al bezwaar tegen het kappen van die boom. Zo iemand heeft geen actueel belang. Het is immers helemaal niet zeker of hij het huis gaat kopen.

Belanghebbende… en dan?

Vervolgens rijst de vraag: wat betekent het om belanghebbende te zijn? Als je deze stappen hebt doorlopen en je wordt aangemerkt als belanghebbende, dan betekent het eigenlijk niet meer dan dat je recht van spreken hebt. Je mag dan bezwaar indienen en je bezwaren worden meegewogen in de besluitvorming. Het gaat echter wel altijd om een belangenafweging. Het kan dus zeker zo zijn dat de vergunning ondanks jouw bezwaar in stand blijft.

Wat te doen als er niet naar je bezwaar wordt geluisterd?

Als je bezwaar hebt gemaakt en de vergunning blijft in stand, dan kun je in beroep bij de rechtbank. De bestuursrechter kan de vergunning (formeel: de beschikking) vernietigen. Het gevolg is in de meeste gevallen dat de gemeente een nieuw besluit moet nemen. Het kan dan opnieuw besluiten om de vergunning wel af te geven. Uiteraard kan het ook zo zijn dat de gemeente tot de conclusie komt dat de vergunning niet afgegeven wordt.

Het kan ook zo zijn dat de bestuursrechter tot het oordeel komt dat de gemeente wel een vergunning af mocht geven. Eventueel kun je dan nog in hoger beroep bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Een dergelijke procedure kan echter vrij veel geld kosten en duurt ook lang. Vaak is het veel beter om een goede kop koffie te drinken met de vergunningsaanvrager/de bezwaarmakers.

Tot slot: bezwaarmaker of aanvrager?

In dit artikel heb ik geprobeerd om duidelijk te maken wanneer je belanghebbende bent. Dat is belangrijk, omdat een belanghebbende in bezwaar en beroep kan gaan. Ik merk dat ik in dit artikel de posities van de aanvrager en de bezwaarmaker af en toe door elkaar heb gebruikt. Dit heb ik gedaan om zo duidelijk mogelijk aan te geven wie aan welke vereisten moet voldoen om als belanghebbende aangemerkt te worden.

Ik weet natuurlijk niet wat jouw positie als lezer is. Mogelijk ben je de aanvrager van een vergunning. In dat geval hoop ik dat voor jou nu duidelijk is geworden wie mogelijk belanghebbenden zijn en wie mogelijk bezwaar kunnen maken. Als je weet wie deze groep mensen is, dan kun je daar vroegtijdig mee om de tafel. Zeker als je problemen verwacht bij het aanvragen van een vergunning, dan is volledige transparantie vaak de manier om zo snel mogelijk een vergunning te krijgen en alle partijen tevreden te houden.

Het kan natuurlijk ook zo zijn dat iemand in jouw omgeving van plan is een boom te kappen of een overkapping te plaatsen. Mogelijk voorzie jij problemen. Ik hoop dat jij dan weet wanneer je bezwaar kunt maken tegen het afgeven van een vergunning. Ook aan potentieel belanghebbenden geef ik altijd de tip mee: ga de dialoog aan, dat bespaart vaak veel gedoe.

Mocht je nog vragen hebben over een concrete casus: stel ze gerust. Dat kan per mail, maar ook via de reacties. Ik help je graag verder!

Tot slot nog even heel iets anders: ik heb een weggever voor je. Je kunt nu mijn gratis Tuinideeën Gids downloaden om inspiratie op te doen voor je eigen tuin. Download de gids hier gratis en blader eens doorheen. Misschien zie je wel een idee die perfect past bij jouw eigen tuin.