Een Clematis is een sierplant dat een geslacht is uit de Ranonkelfamilie (Ranunculaceae). Voor veel mensen is dit dé ideale plant voor in de tuin. De naam Clematis is een afgeleide van het Griekse woord ‘Clématis’. Als je dit woord letterlijk vertaalt kom je uit op een rankende, klimmende plant. Deze plant staat symbool voor ambitie en zelfbewustheid en dat straalt de Clematis ook wel uit. Het zorgt voor een bloemenpracht in je tuin van een letterlijk hoog niveau. Een Clematis is een sterke klimplant dat niet veel eisen stelt om te kunnen ontwikkelen en zal in de zonnige periode (van eind april tot en met begin oktober) je tuin voorzien van een kleurrijke bloemenpracht. Daarbij is het goed te weten dat de Clematis een winterharde plant is en uitstekend bestand is tegen de winters zoals wij die in Nederland en België kennen. Dit zijn vaak de bladverliezende soorten.
Het vermoeden bestaat dat de oorsprong van de Clematis in China ligt maar dit is niet met zekerheid bevestigd. Het is een plant dat zich in ieder geval uitstekend kan ontwikkelen in zowel het noordelijk- als het zuidelijk halfrond in een gematigd klimaat. Hoewel we niet exact weten waar de Clematis oorspronkelijk vandaan komt, geeft de plant zelf wel een kleine indicatie. De soorten die oorspronkelijk uit de gematigde streken komen, zijn bladverliezend. De soorten die uit warmere streken komen, houden hun blad vast. In Nederland en België kennen we deze sierlijke klimplant “gewoon” als de Clematis. De oorspronkelijke soorten die veelvuldig bij ons voorkomen zijn de Bosrank (de Clematis vitalba) en, in mindere mate, de Italiaanse Clematis (de Clematis viticella). De Clematis soorten uit de 'Viticella groep' zijn relatief late bloeiers. deze soorten kenmerken hebben middelgrote bloemen en wat smallere bloemblaadjes. Bekende voorbeelden hiervan zijn de Clematis ‘Etoile Violette’ met een violette bloemkleur en de ‘Madame Julia Correvon’ met een roodachtige bloemkleur.
De Clematis die als eerste in Europa is gesignaleerd, is de Clematis x jackmanii. Deze soort is sinds 1862 een vaste bewoner in de Europese tuinen.
De bloesems van de Clematis zit verwerkt in de beroemde Rescue Remedy Spray (tegen acute stress) van Bach. De krachtformule die Dr Bach hieraan gekoppeld heeft is als volgt: "Dit is de bloesem voor helder denken. Ik neem waar, concentreer me en ben opmerkzaam.”
Deze bloemen zullen in de zomerperiode voor een prachtig, bijna weelderig bloemen gordijn zorgen. De kleurstelling van de bloemen hangt uiteraard af van het soort waarvoor je kiest je hebt hierin de keuze tussen een rijk palet aan kleurstellingen. Je kunt kiezen tussen onder andere lichtroze, hardroze, lila, paarse of blauwe bloemen. Er zijn ook bloemen met een mix van kleurstellingen. Bekende voorbeelden hiervan zijn de Clematis ‘Angela’ (witte bloem met roze rode streep) en de Clematis ‘Tie Dye’ met gevlekte bloemen in een diep paarse tint.
De bloemen van een Clematis zijn sterk geurend en trekken veel nuttige insecten als bijen, hommels en vlinders aan. Daarnaast zijn deze bloemen ook uitstekend geschikt als snijbloem. Een aantal soorten hebben mooie zaadpluizen die de hele winter blijven zitten.
De meeste Clematis soorten zijn dus klimmende heesters. Er zijn wel een aantal soorten die hierop een uitzondering vormen. De Clematis integrifolia en de Clematis alpina zijn bijvoorbeeld helemaal geen klimmers en zijn houtige planten. Daarnaast zijn er soorten die je heel mooi kunt gebruiken als kruiper over een pad of over een muurtje te laten hangen.
Daarnaast moet de grond voldoende kalk bevatten. Dit is een grondsoort met een hogere pH waarde. Dit kun je vaststellen met behulp van een pH test, maar het ontstaan van mos (zeker op schaduwrijke en vochtige plekken) is dit ook een goed indicator. Er is in dat geval vaak sprake van een té zure bodem. Als dit in jouw tuin het geval is, kun je de zuurgraad door middel van kalk beïnvloeden. Door het strooien van kalk, maak je de bodem minder zuur. Floramix kalk is uitstekend geschikt voor deze toepassing.
Zoals aangegeven, kun je het beste kiezen voor een zonnige plek maar moet je voorkomen dat de wortels in de volle zon staan. Daarbij is het wel goed dat het regenwater de wortels kan bereiken. Dit pleit uiteraard ervoor om een struik voor de Clematis te plaatsen. Je zorgt hiermee automatisch voor dat een mulchlaag op de bodem rond de plat ontstaat waaruit de plant voedingsstoffen kan onttrekken. Het is uiteraard ook goed om de natuur een handje te helpen door geregeld een goede kwaliteit organische mest (zoals Floramix Tuinmest) rondom de plant te strooien, mits je dit niet doet gedurende de bloeiperiode.
Je kunt de grond het beste bemesten op het moment dat er regen wordt voorspeld. Door het regenwater worden de voedingsstoffen uit de mest onttrokken. Als er sprake is van een lange droge periode, doe je er verstandig aan om zelf de grond te beregenen. Dit is van groot belang omdat de Clematis wel voldoende water nodig heeft, zeker als een jonge plant nog volop in de groei is. Daarbij komt dat vooral een Clematis soort met een grote bloem in een droge periode last kan krijgen van de 'verwelkingsziekte'. Dit is een besmetting vorm dat wordt veroorzaakt door een schimmel die kan ontstaan door een te droge grond. Als een Clematis niet groeit of bloeit, heeft dit vaak te maken met een tekort aan vocht. Door compost door de grond te mengen, zorg je ervoor dat de grond meer vocht kan vasthouden.
Het is belangrijk om te weten dat een Clematis een grote vochtbehoefte heeft. Het is hiervoor van belang dat de grond dus niet mag uitdrogen. Hou hierbij rekening dat het geven van té veel water in één keer ook niet goed is voor deze plant. Op het moment dat de wortels hierdoor voortdurend in de nattigheid komen te staan, kunnen deze hierdoor uiteraard gaan rotten.
Zoals aangegeven vraagt een jonge Clematis net even wat meer aandacht van je. Het is van groot belang dat je een jonge Clematis in het eerste voorjaar dat je de plant in je tuin hebt staan, tot zo’n 30 centimeter boven de grond terugknipt. Dit is om een goede vertakking te stimuleren.
Het vermoeden bestaat dat de oorsprong van de Clematis in China ligt maar dit is niet met zekerheid bevestigd. Het is een plant dat zich in ieder geval uitstekend kan ontwikkelen in zowel het noordelijk- als het zuidelijk halfrond in een gematigd klimaat. Hoewel we niet exact weten waar de Clematis oorspronkelijk vandaan komt, geeft de plant zelf wel een kleine indicatie. De soorten die oorspronkelijk uit de gematigde streken komen, zijn bladverliezend. De soorten die uit warmere streken komen, houden hun blad vast. In Nederland en België kennen we deze sierlijke klimplant “gewoon” als de Clematis. De oorspronkelijke soorten die veelvuldig bij ons voorkomen zijn de Bosrank (de Clematis vitalba) en, in mindere mate, de Italiaanse Clematis (de Clematis viticella). De Clematis soorten uit de 'Viticella groep' zijn relatief late bloeiers. deze soorten kenmerken hebben middelgrote bloemen en wat smallere bloemblaadjes. Bekende voorbeelden hiervan zijn de Clematis ‘Etoile Violette’ met een violette bloemkleur en de ‘Madame Julia Correvon’ met een roodachtige bloemkleur.
De Clematis die als eerste in Europa is gesignaleerd, is de Clematis x jackmanii. Deze soort is sinds 1862 een vaste bewoner in de Europese tuinen.
De bloesems van de Clematis zit verwerkt in de beroemde Rescue Remedy Spray (tegen acute stress) van Bach. De krachtformule die Dr Bach hieraan gekoppeld heeft is als volgt: "Dit is de bloesem voor helder denken. Ik neem waar, concentreer me en ben opmerkzaam.”
| Familienaam | Ranonkelfamilie (Ranunculaceae) |
| Nederlandse naam | Clematis |
| Soort plant | Vaste plant |
| Grondsoort | Voedingsrijk |
| Planten per m² | 40 cm |
| Standplaats | Zonnig |
| Winterhard | Ja |
| Wintergroen | NVT |
| Bemesting | Floramix Tuinmest |
Hoe zien de bloemen van de Clematis eruit?
De bloemen van de Clematis zijn voorzien van vier tot acht kelkbladeren waarbij de kroonbladeren juist ontbreken. Doordat er zeer veel cultivars van de Clematis zijn, heb je de keuze uit bloemen die met betrekking tot de kleur en vormgeving sterk uiteenlopen. De bloem kan bijvoorbeeld ster of schaalvormig zijn waarbij de afmeting kan variëren van enkele centimeters tot meer dan 20 cm.Deze bloemen zullen in de zomerperiode voor een prachtig, bijna weelderig bloemen gordijn zorgen. De kleurstelling van de bloemen hangt uiteraard af van het soort waarvoor je kiest je hebt hierin de keuze tussen een rijk palet aan kleurstellingen. Je kunt kiezen tussen onder andere lichtroze, hardroze, lila, paarse of blauwe bloemen. Er zijn ook bloemen met een mix van kleurstellingen. Bekende voorbeelden hiervan zijn de Clematis ‘Angela’ (witte bloem met roze rode streep) en de Clematis ‘Tie Dye’ met gevlekte bloemen in een diep paarse tint.
De bloemen van een Clematis zijn sterk geurend en trekken veel nuttige insecten als bijen, hommels en vlinders aan. Daarnaast zijn deze bloemen ook uitstekend geschikt als snijbloem. Een aantal soorten hebben mooie zaadpluizen die de hele winter blijven zitten.
Bloeiperiode van de Clematis
Zoals aangegeven is de Clematis x jackmanii de eerste soort van deze klimplant die in Europa is gesignaleerd. Vanuit deze plant is een grote diversiteit aan Clematis soorten gekweekt. Je hebt nu volop mogelijkheden om de hele zomerperiode voorzien te zijn van een bloeiende bloemenpracht in de tuin want je kunt kiezen uit planten die in de vroege lente bloeien tot planten die tot laat in het najaar een prachtige bloemenpracht laten zien. Verderop in het artikel hebben we een klein overzicht voor je samengesteld.Hoe hoog kan een Clematis worden?
Een Clematis is een echte klimplant Als je deze plant de gelegenheid zou geven, kan deze een hoogte van wel 2 tot 6 meter bereiken. Hiervoor heeft de plant uiteraard wel een aantal andere planten of steunpunten nodig. Echt vastzetten hoef je de plant niet. De plant zorgt zelf voor houvast door zich ergens (zoals een pergola, een hek of een andere boog) heen te winden.De meeste Clematis soorten zijn dus klimmende heesters. Er zijn wel een aantal soorten die hierop een uitzondering vormen. De Clematis integrifolia en de Clematis alpina zijn bijvoorbeeld helemaal geen klimmers en zijn houtige planten. Daarnaast zijn er soorten die je heel mooi kunt gebruiken als kruiper over een pad of over een muurtje te laten hangen.
Wat is de beste plek voor een Clematis?
Een Clematis komt uiteraard het beste tot zijn recht op een plek waarbij het de hoogte kan zoeken. De plant zelf is een liefhebber van de zon. Het is dus géén probleem en zelfs juist goed om de Clematis op een zonnige plek te zetten. De wortels zijn echter veel minder bestand tegen overvloedige zonneschijn. Het is daarom een goede keuze om een lage struik voor een Clematis om te zorgen voor een natuurlijke schaduwwerking. Uiteraard kan de grond om de Clematis ook afgedekt worden met wat tegels of een dakpan, een methode waar vroeger veelvuldig voor werd gekozen.In wat voor grond kan een bosrank zich het beste ontwikkelen?
De Nederlandse Clematis, de bosrank, kan zich het beste ontwikkelen op een vruchtbare dus humusrijke grond. Dit mag zeker een veengrond zijn want Clematissen groeien uitstekend in deze bodemstructuur. Ook een klei- of een zandgrond zijn uitstekend geschikt. Je kunt hierbij het beste de volgende stelregel aanhouden: Clematissen met een stevige wortelstructuur kunnen zich prima ontwikkelen in een zwaardere (klei) grond. De Clematissen met een wat fijnere wortelstructuur kunnen zich beter ontwikkelen in een lossere bodem zoals een zandgrond.Daarnaast moet de grond voldoende kalk bevatten. Dit is een grondsoort met een hogere pH waarde. Dit kun je vaststellen met behulp van een pH test, maar het ontstaan van mos (zeker op schaduwrijke en vochtige plekken) is dit ook een goed indicator. Er is in dat geval vaak sprake van een té zure bodem. Als dit in jouw tuin het geval is, kun je de zuurgraad door middel van kalk beïnvloeden. Door het strooien van kalk, maak je de bodem minder zuur. Floramix kalk is uitstekend geschikt voor deze toepassing.
Zoals aangegeven, kun je het beste kiezen voor een zonnige plek maar moet je voorkomen dat de wortels in de volle zon staan. Daarbij is het wel goed dat het regenwater de wortels kan bereiken. Dit pleit uiteraard ervoor om een struik voor de Clematis te plaatsen. Je zorgt hiermee automatisch voor dat een mulchlaag op de bodem rond de plat ontstaat waaruit de plant voedingsstoffen kan onttrekken. Het is uiteraard ook goed om de natuur een handje te helpen door geregeld een goede kwaliteit organische mest (zoals Floramix Tuinmest) rondom de plant te strooien, mits je dit niet doet gedurende de bloeiperiode.
Je kunt de grond het beste bemesten op het moment dat er regen wordt voorspeld. Door het regenwater worden de voedingsstoffen uit de mest onttrokken. Als er sprake is van een lange droge periode, doe je er verstandig aan om zelf de grond te beregenen. Dit is van groot belang omdat de Clematis wel voldoende water nodig heeft, zeker als een jonge plant nog volop in de groei is. Daarbij komt dat vooral een Clematis soort met een grote bloem in een droge periode last kan krijgen van de 'verwelkingsziekte'. Dit is een besmetting vorm dat wordt veroorzaakt door een schimmel die kan ontstaan door een te droge grond. Als een Clematis niet groeit of bloeit, heeft dit vaak te maken met een tekort aan vocht. Door compost door de grond te mengen, zorg je ervoor dat de grond meer vocht kan vasthouden.
Wat zijn de bedreigingen voor een Clematis?
Naast de hierboven genoemde 'verwelkingsziekte', kunnen bladluizen, spint, de witte vlieg of meeldauw een bedreiging voor een Clematis zijn. Deze kleine beestjes zijn te herkennen door de grote hoeveelheid kleine stipjes die op het blad te zien zijn. Bladluizen leven van de sapstroom van een plant en prikken hiervoor het floëem kanaal van een plant in. Dit is de opwaartse sapstroom van de plant. Doordat het sap hier in een relatief hoge druk doorheen loopt, worden de bladluizen bijna automatisch gevoed. Dit gaat uiteraard ten koste van de ontwikkeling van het groen want er wordt een deel van de energievoorziening weggenomen. De plant zou hierdoor zelfs kunnen afsterven. Gelukkig hoeft dit niet zover te komen als je er op tijd bij bent en de Clematis behandelt met een middel dat 100% milieuvriendelijk is en dus niet schadelijk is voor flora en fauna zoals Floramix anti luis & spint.Welke planten kunnen gecombineerd worden met de Clematis?
Uiteraard biedt de Bosrank, de Clematissoort die vooral in Nederland voorkomt, zeer veel mogelijkheden om te combineren met andere planten. De combinatie met de klimroos wordt gezien als een klassieke combinatie. Hierbij kun je de keuze maken voor planten met een gelijktijdige bloei of juist voor een opeenvolgende bloei om een langere tijd te kunnen genieten van bloeiende bloemen in je tuin. Je kunt er ook voor kiezen om een Clematis te combineren met een Kamperfoelie. Het is mooi om een Clematis zijn weg te laten vinden door een struik zoals door een Vlier, een pruimenboom of maak een combinatie met een Jasmijn.Het planten van een Clematis
Je kunt een Clematis het gehele jaar door aanplanten maar het voor- en najaar zijn de beste perioden om dit te doen. Volg hiervoor het onderstaande stappenplan:- Graaf je een plantgat dat minimaal 40 centimeter rond is en 40 cm diep.
- Zorg dat de grond rond de Clematis goed wordt losgemaakt en een goede voedingswaarde bevat.
- Zorg dat de wortelkluit voldoende water heeft kunnen opzuigen.
- Zorg dat het plantgat van voldoende water is voorzien, zonder dat hier een plas in staat.
- Maak de wortels een beetje los voordat de plant op minimaal 15 diepte wordt geplaatst.
- Maak de kuil dicht en zorg voor een mulchlaag rond de plant.
- Zorg dat de plant (zeker in de beginperiode) van voldoende water wordt voorzien
Hoe moet een Clematis onderhouden worden?
Een Clematis is zeker géén moeilijk te onderhouden plant en zal zelfs steeds minder aandacht van je vragen. Hiermee willen we aangeven dat het een jonge Clematis nog wel wat kwetsbaar is maar een wat ouder soort zeer zelfvoorzienend is. De plant staat graag in een voedselrijke grond. Je kunt de natuur hierbij een handje helpen door de grond regelmatig te voorzien van organische tuinmest zoals Floramix Tuinmest. Het is van belang dat je kiest voor mest op natuurlijke basis omdat dit géén schade aanbrengt aan het milieu en een effectievere werking heeft dat een kunstmest. Je kunt de grond bijvoorbeeld van mest voorzien in het najaar en vooral tijdens de groeiperiode in de maanden maart, april en mei. Let op! Het is belangrijk dat je grond juist niet van mest voorziet tijdens de bloeiperiode.Het is belangrijk om te weten dat een Clematis een grote vochtbehoefte heeft. Het is hiervoor van belang dat de grond dus niet mag uitdrogen. Hou hierbij rekening dat het geven van té veel water in één keer ook niet goed is voor deze plant. Op het moment dat de wortels hierdoor voortdurend in de nattigheid komen te staan, kunnen deze hierdoor uiteraard gaan rotten.
Zoals aangegeven vraagt een jonge Clematis net even wat meer aandacht van je. Het is van groot belang dat je een jonge Clematis in het eerste voorjaar dat je de plant in je tuin hebt staan, tot zo’n 30 centimeter boven de grond terugknipt. Dit is om een goede vertakking te stimuleren.
Wanneer een Clematis snoeien?
De juiste snoeiperiode van de Clematis die jij in de tuin hebt, is vast te stellen aan de hand van de bloeiperiode. Hierin is onderscheid te maken tussen drie mogelijkheden:- Vroege bloeiers zijn Clematis soorten die bloeien in de maanden april en mei. Dit zijn kleinbloemige soorten. Bekende voorbeelden hiervan zijn: de Clematis alpina met de paarse bloem of de Clematis armandii. Dit zijn soorten die bloeien op de scheuten van het vorige jaar. Deze soorten kun je direct na de bloei, uiterlijk in de maand juni, licht terugsnoeien door dode takken en verzwakte elementen weg te knippen. Het kan geen kwaad om te lange of hele oude takken ook direct terug te knippen.
- De Clematis soorten die een bloeiperiode hebben in de maanden mei en juni zijn grootbloemige soorten die worden gezien als vroegbloeiers. Een bekend voorbeeld hiervan is de Clematis ‘Nelly Moser’ met een roze bloem. Ook deze bloemen ontwikkelen zich op scheuten van vorig jaar. Bij deze soorten is het van belang dat je in het voorjaar de dode en zwakke twijgen verwijdert. Dit kun je doen tot op de dikke knop.
- De laatbloeiende Clematis soorten (zoals de Bosrank Clematis ‘Perle d’Azur’ en de Clematis viticella soorten) hebben een bloeiperiode in de maanden juli en augustus. Dit zijn grootbloemige soorten. Deze soorten bloeien op de scheuten van dit jaar. Je kunt dus de scheuten van het vorige jaar wegknippen tot op de dikke knop. Dit zal ongeveer tot op 30 tot 45 cm boven de grond zijn. Deze soorten snoei je in het voorjaar dus vóór de bloei. Dit zijn de Clematissen die het langst bloeien.
Verschillende Clematis soorten
Zoals aangegeven zijn er verschillende Clematis soorten en ieder jaar komen er nieuwe soorten bij. In Nederland en België kennen we ongeveer 400 verschillende soorten. We hebben de meest gangbare variëteiten van deze plant voor je op een rijtje gezet en hieronder de verschillende kenmerken van de soorten voor je in kaart gebracht.Bekende vroegbloeiende Clematis soorten:
- Clematis montana, bloemkleur: wit en roze. Een soort met lange twijgen
- Clematis ‘Natascha’, bloemkleur: licht violet met lange roze meeldraden in het hart
- Clematis 'John Paul II’, bloemkleur: zachtroze met lange roze meeldraden in het hart
- Clematis ‘Snow Queen’, bloemkleur: wit
- Clematis armandii, bloemkleur; wit (stervormige bloemen)
- Clematis armandii 'Apple Blossom’, bloemkleur: zachtroze
- Clematis armandii 'Snowdrift’, bloemkleur: wit (soort met een rijke bloei)
- Clematis 'Early Sensation’: bloemkleur: groen-wit (kleine bloemen, stervormig)
- Clematis 'Pixie’: bloemkleur: groen-geel (langzame groeier)
Bekende laatbloeiende Clematis soorten:
- Clematis ‘Madame Le Coultre’, bloemkleur: wit
- Clematis ‘Gipsy Queen’, bloemkleur: donker violet (paars)
- Clematis durandii, bloemkleur: violetblauwe
- Clematis viticella ‘Minuet’, bloemkleur: violet
- Clematis orientalis, bloemkleur: geel
- Clematis rehderiana, bloemkleur: lichtgeel
- Clematis viticella, bloemkleur: donker violet
- Clematis ‘Ville de Lyon’, bloemkleur: donkerroze
- Clematis viticella ‘Alba Luxurians’, bloemkleur: wit
- Clematis ‘Princess Diana’, bloemkleur: roze (klokvormig)
Wat kost een Clematis?
De prijs voor een Clematis wisselt erg sterk en is uiteraard afhankelijk van beschikbaarheid en het soort. Mocht je de exacte prijzen willen weten, kun je het best even een mail sturen naar info@florum.nl. Wij kunnen je hierover vanzelfsprekend persoonlijk even informeren.Clematissen kopen?
Heb je interesse om Clematissen te kopen? Hiervoor kun je uitstekend bij de Plantenwijzer van Florum terecht. Stuur hiervoor gerust een mailtje naar info@florum.nl. Je kunt hier uiteraard ook terecht voor al jouw vragen over Clematissen die we hierboven niet hebben behandeld of voor persoonlijk advies over het gebruik van deze mooie klimmende sierplanten. Maak gerust gebruik van onze lange ervaring en uitgebreide vakkennis op dit gebied als je overweegt om Clematissen te kopen.