Pachysandra terminalis | Schaduwkruid of dikkemanskruis

De Pachysandra terminalis, zoals deze plant voluit heet, is een wintergroene/winterharde bodembedekker. De plant is in staat om snel uit te groeien tot een prachtig groen tapijt en is daarom één van de meest gebruikte bodembedekkers. Door de snelle groei heeft onkruid geen kans. De tuinplant blijft in de winter groen en zorgt dus jaarrond voor een fris uiterlijk. Het is bovendien een makkelijk groeiende tuinplant, die weinig eisen stelt aan de grond.

De Nederlandse naam van deze plant is schaduwkruid of dikkemanskruid aangezien de plant graag in de schaduw staat. Pachysandra terminalis is familie van de Buxaceae. Van nature komt de Pachysandra voor in de bossen van Japan en China maar doet het in onze tuinen ook erg goed, zolang de standplaats maar (half)schaduwrijk is en niet te kalkrijk. Het is een giftige plant met groene, glanzende bladeren die tot 30cm hoog kan worden. De eironde, gekartelde bladeren van het Schaduwkruid zijn groen (of groen bont) van kleur, leerachtig en kort gesteeld. Aan de top van de tak groeien de bladeren met vier tot zes stuks bij elkaar. We noemen dat kransvormig. In de maanden maart en april bloeit de Pachysandra met crème witte bloemen die zich vanuit de kern van de kransvormige bladeren ontwikkelen. Het Schaduwkruid breidt zich uit door middel van ondergrondse uitlopers, maar woekert niet. Let tijdens het schoffelen dus goed op dat de wortelstokken niet worden beschadigd. Trek bij voorkeur het onkruid met de hand uit de grond. 

De plant verdraagt een temperatuur tot -30 gr. C. en blijft de gehele winter groen. De Pachysandra groeit het beste op een schaduwrijke tot half beschaduwde plek in de tuin. Hierdoor is de plant uitermate geschikt als onder beplanting bij grote bomen en heesters. Zodra de Pachysandra de bodem volledig heeft bedekt, zal onkruid verleden tijd zijn en niet meer tot ontwikkeling komen. Ook als bodembedekker in schaduwrijke borders is het Schaduwkruid perfect te gebruiken. Ochtendzon wordt nog goed verdragen door de Pachysandra, maar te veel zonlicht zorgt voor bladverkleuring en verminderd de groei. De bladeren worden dan geel en de plant staat er wat zielig bij. Alleen de Pachysandra terminalis 'Green Sheen' kan een zonnige standplaats verdragen. Het is belangrijk dat de bodem altijd voldoende vochtig blijft en jaarlijks wat compost (en mest) strooien komt de groei van de plant ten goede. 

FamilienaamPachysandra terminalis
Nederlandse naam      Schaduwkruid of dikkemanskruid
Soort plantVaste plant
GrondsoortGoed doorlatende tuingrond, vermijd kalkrijke gronden
Planten per m²16 per m2
Standplaatshalfschaduw, schaduw
WinterhardJa
WintergroenJa
BemestingFloramix Tuinmest

Pachysandra planten

De Pachysandra kan vanaf maart (zodra de vorst uit de grond is) tot begin oktober aangeplant worden. In deze maanden is de grond warm en zullen de planten sterke groei ontwikkelen. Het enige belangrijke aandachtspunt is dat je er goed op moet letten dat er geen water blijft staan op de plaats waar de Pachysandra terminalis geplant gaat worden. Daar is deze bodembedekker erg gevoelig voor. Vermijdt dus vooral natte plekken in de tuin en zorg voor een goed doorlatende grond.

Als je het Schaduwkruid gaat planten, is het belangrijk de bodem goed voor te bereiden. Spit de bodem goed los en meng de losgewoelde grond met turf of tuinaarde. Zo zorg je voor voldoende voeding en zuurstof in de bodem. De Pachysandra zal je dankbaar zijn. De planten kunnen het beste in een schaduwrijk gedeelte van de tuin geplant worden. Zet je de planten echter in de volle zon dan zullen de bladeren gaan verkleuren van groen naar geel. Alleen in een schaduwrijk gedeelte zullen de bladeren hun mooie groene kleur behouden. De Pachysandra terminalis kan dan ook goed onder bomen en struiken geplant worden. Voor het aanplanten kun je het beste de kluiten van de plant vochtig maken. Nadat de Pachysandra terminalis op zijn plek in de grond zit, kun je het plantgat opvullen met de mix van tuinaarde en losgewoelde grond. Daarna de grond goed aandrukken. Geef de plant ook nog wat water. Pas op dat je niet te veel water geeft, aangezien de Pachysandra terminalis niet van natte voeten houdt. Houd bij het aanplanten een afstand van 15 cm tussen de planten aan. Met deze afstand verkrijg je na verloop van tijd een mooie, aangesloten, groene mat.

Pachysandra terminalis vermeerderen

Pachysandra terminalis vermeerderd zichzelf met ondergrondse uitlopers. Als je de Pachysandra ook nog op een andere plaats in de tuin planten, kun je dit doen door middel van het scheuren van de plant.

De meningen zijn nogal verdeeld over wat de beste tijd is om de plant te scheuren of te delen. Er zijn mensen die van mening zijn dat het voorjaar (maart/april) de beste tijd is en anderen zijn van mening dat je het scheuren of vermeerderen van de Pachysandra terminalis beter in het najaar (september/oktober) kunt doen. Eigenlijk kan niemand zeggen of het voorjaar of najaar beter of slechter is. Het is namelijk sterk afhankelijk van wat het weer doet. Het ene jaar zal het voorjaar dus beter zijn dan het najaar en andersom. Je moet een beetje geluk hebben. Over het algemeen kun je het beste de maand september aanhouden om de plant te scheuren. De plant kan zo nog voor de winter voldoende wortels aanmaken. In het voorjaar kan de vaste plant zich dan concentreren op het aanmaken van bladeren en bloemen. Als je echter toch in het voorjaar gaat scheuren zal de plant dus direct na het scheuren blad en bloemknoppen willen aanmaken. Dit kost de plant zoveel energie dat het herstel van de wortels langer op zich zal laten wachten. Je zult begrijpen dat als je nu een warme periode krijgt, het voor de plant erg moeilijk wordt te overleven. 

Stappenplan voor het scheuren van de Pachysandra:

  • De plant kan het beste met een riek voorzichtig worden uitgegraven om zo de ondergrondse uitlopers zo min mogelijk te beschadigen. 
  • Bekijk goed waar de plant de krachtigste scheuten heeft. 
  • Split de moederplant in verschillende delen. 
  • De stukken kan je meestal met de hand uit elkaar scheuren. Lukt dit niet maak dan gebruik van een stevig mes.
  • Maak planten van ongeveer gelijke grote en controleer steeds of de nieuwe plant beschikt over voldoende groeipunten.
  • Spit de border goed om en voeg nieuwe humusrijke aarde toe. Bemesten met gedroogde koemest of oude, verteerde stalmest kun je in september beter niet doen. De planten zullen door deze makkelijk op te nemen voedingsstoffen op het einde van het jaar sappige scheuten vormen waardoor de kans op bevriezing toe zal nemen.
Een andere optie om de Pachysandra te vermeerderen, is door te stekken. Snij hiervoor een stuk van de stengel af, doop deze in stekpoeder en plant ze in een pot met stekgrond. Zet de stekken op een lichte plaats maar niet in de volle zon. Geef de stekjes voldoende water maar zorg ervoor dat er geen laag water in het potje blijft staan. Na een aantal weken hebben de stekken wortels gevormd en kunnen ze in de tuin geplant worden. 

Pachysandra snoeien en onderhouden

De Pachysandra terminalis is het mooist wanneer deze niet (of nauwelijks) wordt gesnoeid. De plant blijft dan het mooi compact en in model. Wat je weg zou kunnen snoeien, zijn lelijke of bruine bladeren, de uitgebloeide bloemen of plantdelen die bijvoorbeeld te ver over een terras of pad groeien. Het beste tijdstip voor zo’n knipbeurt is in maart of april, het vroege voorjaar.

De Pachysandra terminalis groeit het beste op een goed doorlatende bodem. Je kunt de plant het beste in de ochtend water geven zodat de plant niet te vochtig de nacht ingaat. De Pachysandra terminalis groeit het best op een licht vochtige bodem in goed doorlatende grond, maar de plant is ook in staat een drogere periode te overleven. Als de Pachysandra terminalis te veel water krijgt, kan de plant last krijgen van een schimmels en wortelrot. De plant houdt niet van natte voeten.

Pachysandra terminalis bemesten

Om de plant bloei- en groeikrachtig te houden is het belangrijk dat je de Pachysandra terminalis op tijd bemest. Het beste is om de plant 2 keer per jaar te bemesten: één keer in het voorjaar (maart/april) en een keer in de zomer (juni/juli). Gebruik hierbij een meststof die in 120 dagen alle voedingsstoffen heeft vrijgegeven. Met name in de lente en de zomermaanden groeit de plant hard en heeft op dat moment dan ook een flinke behoefte aan voedingstoffen. Het beste gebruik je hiervoor Floramix tuinmest. Niet alleen zorgt deze bemesting voor een betere groei en bloei, het verhoogt ook de weerstand van de plant waardoor deze minder vatbaar is voor ziekte en plagen. Bemest bij voorkeur op een tijdstip wanneer er regen wordt voorspeld. Zodra de meststof in contact komt met vocht worden de voedingsstoffen vrijgegeven. De plant kan dan direct de voedingsstoffen opnemen.  

Ziektes van de Pachysandra terminalis

De Pachysandra terminalis heeft helaas zo nu en dan wel last van bepaalde ziekten, met name van schimmels. We hebben ze hieronder voor je op een rijtje gezet:
  • Phytophthora citrophthora is een schimmel die de Pachysandra terminalis kan aantasten. Hierbij ontstaat er een verwelking van de plant met duidelijk herkenbare symptomen, zoals de bruinverkleuring van de stengelbasis. Planten die zijn aangetast moeten snel en zorgvuldig worden afgevoerd om besmetting van andere stukken of planten te voorkomen. Phytophthora is een bodembewoner en kan in de grond en in potgrond lange tijd overleven. 
  • Pythium is een schimmel die de wortels aantast. Door de schimmels laat de schors van de wortel los. 
  • Volutella pachysandricola kan de plant aantasten, Onder normale omstandigheden krijgt deze schimmel geen kans maar bij langdurig warm vochtig weer kan deze schimmel toeslaan. De takken krijgen kleine knobbeltjes en bladeren worden bruin gevlekt. Zodra je dit constateert, dien je alle geïnfecteerde delen te verwijderen en te vernietigen.
  • Chalara, deze schimmel veroorzaakt zogenaamd zwartwortelrot. De naam zegt het al de wortels worden bruin of zwart. Uiteindelijk kan het hele wortelstelsel wegrotten.

Pachysandra soorten 

We hebben de meest gangbare variëteiten van deze plant voor je op een rijtje gezet en hieronder de verschillende kenmerken van de soorten voor je in kaart gebracht. 

Pachysandra terminalis ‘Green Carpet’

Pachysandra terminalis 'Green Carpet' is een wintergroene bodembedekker met doffe donkergroene bladeren. Deze variëteit is mooier om te zien dan de gewone Pachysandra terminalis. De plant staat graag op een halfschaduw/ schaduwrijke plaats. Bij te veel zonlicht verkleuren de bladeren geelgroen. In het vroege voorjaar, in de maanden april en mei, bloeit de Pachysandra terminalis 'Green Carpet' met kleine witte bloempjes. Deze bloemen trekken bijen en hommels aan. Deze cultivar wordt iets minder hoog dan de gewone Pachysandra terminalis. Pachysandra terminalis 'Green Carpet' stelt voedselrijke, niet te droge grond zeer op prijs. Doordat de Pachysandra zich verspreidt met ondergrondse uitlopers is hij zeer goed in staat om het onkruid te onderdrukken. Hoewel de Pachysandra terminalis 'Green Carpet' snoei goed verdraagt is het over het algemeen niet nodig om dit Schaduwkruid te snoeien. Houdt er rekening mee dat u deze bodembedekker niet op te natte plaatsen in uw tuin gaat aanplanten. De wortels van deze Pachysandra terminalis Green Carpet zijn gevoelig voor te natte voeten. Zorg er dus voor dat het water altijd goed naar beneden zakt. Deze bodembedekker is vrij eenvoudig in onderhoud.

FamilienaamPachysandra terminalis ‘Green Carpet’
Nederlandse naam     Schaduwkruid
BloemkleurWit
BladkleurDonkergroen
Hoogte15 CM
Hoogte bloem15 CM

Pachysandra terminalis ‘Green Sheen’

De Pachysandra terminalis Green Sheen krijgt een uiteindelijke hoogte van 15 tot 20 cm. Hoewel de Pachysandra terminalis Green Sheen een zeer populaire bodembedekker voor plaatsen in schaduw en halfschaduw is, is deze soort in tegenstelling tot de andere soorten ook geschikt voor zonnige plaatsen in de tuin. Bovendien geeft de Pachysandra terminalis Green Sheen een heerlijke kruidachtige geur af. Daarnaast is Pachysandra terminalis Green Sheen wintergroen en makkelijk in onderhoud. Dit Schaduwkruid onderscheidt zich doordat deze variant niet verkleurt in de zon, maar verder is ook de opvallende glans van het blad een belangrijk verschil. Pachysandra terminalis 'Green Sheen' bloeit in de periode maart-april met witte staande bloemen. Pachysandra terminalis 'Green Sheen' groeit het beste op een humusrijke en niet te vochtige tuingrond. 

FamilienaamPachysandra terminalis Green Sheen
Nederlandse naam     schaduwkruid
BloemkleurWit
BladkleurDonkergroen
Hoogte15 tot 20 cm
Hoogte bloem15 tot 20 cm

Pachysandra terminalis ‘Variegata’

De Pachysandra terminalis Variegata in het Nederlands bont schaduwkruid genaamd heeft een hoogte van zo’n 15 cm. Pachysandra terminalis Variegata is een bodembedekker voor plaatsen in schaduw en halfschaduw, vandaar ook de naam Schaduwkruid. De plant bloeit net als zijn soortgenoten in de maanden maart en april met kleine, wit bloempjes. Het blad is groen van kleur en heeft een witbonte bladrand. De Pachysandra terminalis Variegata geeft een heerlijke kruidige geur af. De Pachysandra terminalis Variegata is wintergroen en makkelijk in onderhoud.

FamilienaamPachysandra terminalis ‘Variegata’
Nederlandse naam      Bont schaduwkruid
BloemkleurWit
BladkleurGroen met witte rand
Hoogte15 cm
Hoogte bloem15 cm

Pachysandra procumbens

Pachysandra procumbens komt oorspronkelijk uit het oosten van Noord-Amerika. Het is een bodembedekker, maar wordt veel minder toegepast dan Pachysandra terminalis. Deze soort vormt pollen en wordt 25 à 30 cm hoog. Er worden geen uitlopers gevormd. De bladeren zijn 5 à 10 cm lang en eirond of ovaal. De bladrand van de Pachysandra procumbens is voorzien van tandjes. De bladeren zijn opvallend generfd en bruinachtig van kleur. In zachte winters blijven de bladeren aan de plant, maar zijn dan wel wat beschadigd door enkele graden vorst (half wintergroen). Bij strenge vorst zal de plant de bladeren verliezen. De bloemen groeien in een aarvormige tros en geuren sterk (april-mei). De kleur van deze geurende bloempjes is wit tot lichtroze.

FamilienaamPachysandra procumbens
Nederlandse naam      Schaduwkruid
BloemkleurWit tot lichtroze
BladkleurBruinachtig
Hoogte25 à 30 cm
Hoogte bloem25 à 30 cm

Wat kost een Pachysandra?

De prijs voor een Pachysandra wisselt erg sterk en is uiteraard afhankelijk van beschikbaarheid en het soort. Mocht je de exacte prijzen willen weten, kun je het best even een mail sturen naar info@florum.nl. Wij kunnen je hierover vanzelfsprekend persoonlijk even informeren. 

Pachysandra kopen?

Heb je interesse om Pachysandra te kopen? Hiervoor kun je uitstekend bij de Plantenwijzer van Florum terecht. Stuur hiervoor gerust een mailtje naar info@florum.nl. Je kunt hier uiteraard ook terecht voor al jouw vragen over Pachysandra die we hierboven niet hebben behandeld of voor persoonlijk advies over het gebruik van deze mooie klimmende sierplanten. Maak gerust gebruik van onze lange ervaring en uitgebreide vakkennis op dit gebied als je overweegt om Pachysandra’s te kopen.  

Beplantingsplan maken