Passiflora | Passiebloem

De passiebloem, passiflora in het Latijn, is familie van de Passifloraceae. Het is een prachtige klimplant met zeer grote, exotisch tonende bloemen. Toch kom je deze plant vrij weinig tegen in Nederland, mede omdat maar enkele soorten winterhard zijn in ons klimaat.  Passiebloemen komen van nature voor in Midden- en Zuid Amerika, het zuiden van Noord Amerika, het Caribisch gebied, Australië en een enkele soort in Azië en Afrika. Men veronderstelt dat de oorsprong van de passiflora in Peru ligt. In Peru komen namelijk erg veel soorten voor. Niet alleen in het tropisch laagland van het amazone gebied maar zelfs hoog in de Andes. Tot op de dag van vandaag worden er jaarlijks nieuwe soorten ontdekt. Inmiddels zijn er al zo'n 600 soorten bekend. 

De stengels van de passiebloem kunnen glad of donzig behaard zijn. Ze zijn lang en kruipend met vele ranken. De plant klimt en woekert, maar doet dit zonder andere planten aan te tasten. De 6 tot 15 cm grote bladeren zijn afwisselend geplaatst en hebben drie lobben met diepe insnijdingen en met een zaagrand.

Passiebloem

Is de Passiebloem winterhard?

De Passiebloem is tot zo’n -5 graden winterhard. De bladeren zijn groen en semi-groenblijvend. Dat wil zeggen dat de plant, aangezien het van oorsprong een tropische plant is, in de winter wel een deel van zijn blad verliest, maar niet alles. Bij strenge vorst zal je de plant moeten helpen om de winter door te komen. Passiflora caerulea houdt van een beschutte standplaats in volle zon of halfschaduw en staat het liefste in een zuidelijke of westelijke tuin. Het is een erg goede klimmer die zich met zijn jonge scheuten om de leidraad, pergola of het hekwerk wikkelt. De plant kan drie tot vijf meter hoog worden. Gemiddeld leeft een passiebloem 5 jaar. De plant staat met de voeten graag in een licht vochtige, goed doorlaatbare bodem en bloeit van juni tot oktober.

De meest geschikte passiebloem voor ons klimaat is Passiflora caerulea. Waarschijnlijk hebben de meeste mensen deze passiflora weleens in een tuin of tegen een gevel zien groeien. De plant bloeit met blauwpaarse dunne, draadachtige filamenten die voortkomen uit de kroonblaadjes. Ze hebben als doel hebben om insecten te lokken. Passiflora caeruluea betekent dan ook letterlijk 'blauwe passiebloem'. 

Passiflora eetbaar?

Een aantal passiflora's hebben eetbare vruchten en worden hier op grote schaal voor verbouwd. De bekendste passievrucht komt van passiflora edulis. Deze wordt in Nederland vaak in dranken of als luxe fruit gebruikt. De schil van de vrucht is paars en wordt aangeboden als passievrucht of maracuja. Niet alle vruchten zijn eetbaar. Sommige zijn zelfs giftig. Daarnaast kunnen de onrijpe vruchten ook giftige stoffen bevatten om zich tegen de vraatzucht van insecten te beschermen. Het is dan ook niet verstandig om zo maar een hap van een passievrucht te nemen.

FamilienaamPassifloraceae
Nederlandse naam     Passiebloem
Soort plantVaste plant
Grondsoortlichtvochtige en goed doorlaatbare grond
Planten per m²1 – 3 per m²
StandplaatsZon
WinterhardJa
WintergroenGedeeltelijk
BemestingFloramix Tuinmest

Eeuwenoude plant en het ontstaan van de naam

De inheemse volken van Zuid-Amerika, waaronder de Azteken en Inca’s, kweekten eeuwen geleden de passiebloem al vanwege de vruchten en positieve eigenschappen. Toen de plant in 1569 door Spaanse missionarissen werd ontdekt in Peru en meegenomen werd naar Europa, werd het een populaire decoratieve plant, met name in Groot-Brittannië.

De Spaanse christelijke missionarissen omschreven de bloem als 'la flor de las cinco llagas' (de 'bloem met vijf wonden'). Daarmee verwezen ze naar het lijden van Christus. Dus niet de liefde of de passie, maar religie bezorgde de Passiflora haar naam. De drie stempels op de stijlen staan dan voor de drie spijkers waarmee Jezus werd gekruisigd, de vijf meeldraden zijn de vijf wonden en de blauwe cirkel de doornenkroon. De rode tint van de bloem symboliseerde het bloed van Christus.

In 1745 gaf de Zweedse botanicus Linnaeus de plant haar Latijnse naam: 'Passiflora'. Die naam gebruiken we vandaag de dag nog steeds voor het plantengeslacht.

Passiebloem aanplanten

De beste tijd om een passiebloem aan te planten is de lente. Zet je de plant in de volle grond en zorg er dan voor dat dit vruchtbare, goed gedraineerde grond op een zonnige standplaats is. De plant staat het liefst zo warm mogelijk; bijvoorbeeld tegen een muur of hekwerk op het zuiden. Zo krijgt de passiebloem veel uren zon waardoor de plant veel bloemen gaat vormen.  

Voor het planten graaf je een groot gat, ongeveer drie keer de diameter van de wortelkluit. Haal de plant uit de pot en gebruik een tuinslang om de kluit schoon te spoelen. Daardoor worden de wortels zichtbaar. Doe de wortelkluit voorzichtig in het gat en vul het aan met potgrond. Geef voldoende water en zorg ervoor dat de kluit van de plant niet uitdroogt.

De bloeitijd van de passiebloem is vanaf juni. De bloemen bloeien één, hooguit twee dagen. De passiebloem heeft echter zoveel knoppen, dat je je geen zorgen hoeft te maken dat je niet lang van de prachtige bloemen kunt genieten. De plant kan doorbloeien tot in oktober.

Passiebloem kweken?

Aangezien de passiebloem behoorlijk kieskeurig is, is het kweken van een passiflora niet altijd even gemakkelijk. Om passiebloem te kunnen kweken, kun je zaadjes van een rijpe vrucht gebruiken. Het zaaien kun je het beste in maart of april doen. Kies ervoor om dit wel binnen of onder glas te doen. Voordat je de zaadjes in gaat zaaien, moet het een nacht voorweken. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld melk of sinaasappelsap. De zaadjes hoeven slechts met een heel dun laagje zand afgedekt te worden. Ontkieming gaat het best bij een temperatuur van ongeveer 20 graden Celsius. Hou er echter rekening mee dat dit gemakkelijk enige weken of zelfs meerdere maanden kan duren. Gaan de kiemplanten uiteindelijk tijdens de wintermaanden flink groeien dan is het zaak om de kiempjes wat koeler te zetten, om de groei af te remmen. Doe je dit niet dan ontstaan het jaar daarop alleen bladeren en geen bloemen.

Onder goede omstandigheden worden de ranken van de passiebloem soms wel 10m lang. Vaak wordt de plant daarbij mogelijk zo’n 2,5m breed, afhankelijk van de soort. Doordat de passiebloem vrij snel groeit en een echte klimmer is heeft deze wel ondersteuning nodig. Laat de plant daarom altijd tegen een muur, een pergola of langs een hekwerk groeien. 

Passiebloem stekken

Het stekken van de passiflora gaat in tegenstelling tot het kweken vrij gemakkelijk. Snij aan het eind van het voorjaar van iets verhouten scheuten een stek van ongeveer 15 cm lang. De stekken worden in een mengsel van zand met turfmolm gestoken. Je kunt bij het stekken wat stekpoeder gebruiken. Dit bevordert de wortelgroei en gaat de ontwikkeling van schimmels tegen. Om de luchtvochtigheid de eerste dagen goed op peil te houden is het zaak om de stekjes voorzichtig te benevelen. Op een lichte, warme plaats zullen de stekken binnen 4 weken wortels vormen, waarna ze opgepot kunnen worden in goed doorlatende humusrijke grond met wat klei of leem erdoor. 

Passiebloem laten overwinteren

Vooral de eerste jaren zijn er wat maatregelen nodig om de passiebloem te laten overwinteren. De plant is nog niet zo groot en kan dus geen grote vorstschade verdragen. Heb je de passiflora in een pot geplant, haal deze dan als het weer te guur wordt naar binnen. Meestal gebeurt dit in oktober. In de winter is het belangrijk dat er een goede luchtcirculatie is. Ook mag de grondtemperatuur van de potten die op de grond staan in de serre niet te laag zijn. Het is ook hier belangrijk je planten te kennen: sommige soorten overwinteren gemakkelijk bij 5°C, anderen bij 15°C.

Heb je de jonge passiflora echter in de volle grond geplant dan is het zaak de planten goed af te dekken tegen de ergste vorst. Dit kun je het beste doen door de plant eerst ongeveer 30cm af te dekken met grond, zand of turf, zodat het onderste deel van de stam 'begraven' is. Leg daarbovenop wat stro of bladeren. Zo creëer je een goede winterbeschutting. Zodra de ergste vorstperiode voorbij is kun je deze laag weer weg halen. Je zal merken dat het deel dat onder de grond zat, ondanks de vorst, nog mooi groen is. Hierdoor zal de plant gemakkelijker weer uitlopen in het voorjaar.

Als de plant begint uit te lopen, vaak is dit al in Februari of Maart is het zaak er goed op te letten dat er geen late nachtvorst komt. Als dit wel het geval is kun je de passiflora het beste inpakken met bijvoorbeeld noppenfolie, doeken of dekens. Komt de temperatuur echter weer boven 0, en gaat de zon volop schijnen, moet je de folie of doeken wel verwijderen, anders kunnen er schimmels in de plant komen. Deze 'speciale' behandeling is maar 1 tot 2 jaar nodig. Daarna kan de plant op een beschutte plaats gerust vorst verdragen. De passiebloem is winterhard tot ongeveer -5 graden, afhankelijk van de soort. Hoe kleiner het blad van de passiebloem, hoe winterharder de plant is. 

Passiebloem

Passiebloem snoeien 

Het snoeien van de Passiebloem (Passiflora) die binnen overwinterd kan het beste gebeuren in april, voordat deze weer buiten gezet wordt. De meeste passiebloemen bloeien op het jonge hout, dat wil zeggen op de scheuten die dat jaar zijn gegroeid. Het kan overigens enkele jaren duren voordat de eerste bloemen verschijnen. Je kunt het beste als eerste de dode scheuten er uit knippen. Daarna selecteer je er van de scheuten die overblijven 3 sterke scheuten. De andere worden bij de basis weggesnoeid. De geselecteerde scheuten worden verticaal (dus omhoog) geleid, en eventueel wat ingekort. De nieuwe scheuten die zich hieraan ontwikkelen worden daarna in eerste instantie telkens getopt op 3 ogen of bladparen vanaf het hoofdgestel. Pas als de 3 basisscheuten de gewenste hoogte hebben bereikt mogen de zijscheuten ook weer doorgroeien. Die worden dan horizontaal geleid om de plant ook wat body te geven. Het met regelmaat toppen van de zijscheuten bevordert de bloei. Worden het er te veel, dan kan er ook uitgedund worden. Het is beter regelmatig te snoeien dan om in één keer heel veel weg te knippen.

Bij de passiflora die in de tuin overwintert, wordt de snoei vaak al door de natuur zelf geregeld. Zoals aangegeven zijn passiflora’s maar beperkt winterhard dus bij een relatief strenge vorst vriezen de onbeschermde delen in de winter vaak flink in. Als de plant over een goed wortelgestel beschikt, kan deze in het voorjaar op 50 tot 100 cm vanaf de grond afgeknipt worden. De plant zal dan vanzelf opnieuw uitlopen. Hou er rekening mee dat alle passiebloemen na een aantal jaren in groeikracht afnemen. De plant is dan aan vervanging toe.

Verzorging en onderhoud van Passiebloemen

Passiebloemen zijn geen moeilijke planten. De plant is relatief ongevoelig voor de bekende plant ziektes, groeit snel en is niet erg veeleisend wat grond en voeding betreft. Zet de Passiflora wel bij voorkeur op een zonnige standplaats. Een tuin op het zuiden en westen is ideaal. De passiebloem bloeit in de zon uitbundiger dan op een plek met meer schaduw. Je kunt een passiebloem rustig terug snoeien wanneer deze te groot en te wild wordt. Het is een sterke en snel groeiende plant die hier weinig hinder van zal ondervinden. Het kan gebeuren dat deze van origine tropische klimmer na een wat strengere winter boven de grond afsterft. Knip de plant dan in z’n geheel af. De kans is groot dat de plant vanuit de wortels weer opnieuw begint te groeien in het voorjaar. Geef je passiebloemen voldoende water en zorg ervoor dat de kluit niet uitdroogt. De bloemen van de Passiflora bloeien 1 hooguit 2 dagen

Passiebloem bemesten

Om ervoor te zorgen dat de Passiebloem goed blijft groeien, is het raadzaam om de plant te bemesten. Je kunt dit het beste in het voorjaar doen. Echter niet te veel. Bij te veel bemesting zal de Passiflora heel flink gaan groeien en klimmen maar zo goed als geen bloemen geven. Het beste gebruik je Floramix tuinmest om de passiebloem te bemesten. Niet alleen zorgt deze bemesting voor een betere groei en bloei, het verhoogt ook de weerstand van de plant waardoor deze minder vatbaar is voor ziekte en plagen. Bemest bij voorkeur op een tijdstip wanneer er regen wordt voorspelt. Zodra de meststof in contact komt met vocht worden de voedingsstoffen vrijgegeven. De plant kan dan direct de voedingsstoffen opnemen.  

Passiflora als homeopathisch middel

Passiflora is in Europa en in de VS als rustgevend middel al meer dan 200 jaar bekend. Passiflora kalmeert en ontspant zonder dat het verslavend werkt of een suf gevoel veroorzaakt. Het is dus een ideaal middel voor mensen met bijvoorbeeld examenstress of plankenkoorts. 

Het is belangrijk om te weten dat alleen de Passiflora incarnata geschikt is voor zogenaamde fytotherapeutische doeleinden. In het algemeen is de passiebloem met al zijn variëteiten dan ook geen plant waar je zonder gedegen botanische kennis zelf mee aan de slag kunt. Deze versie van de Passiflora groeit oorspronkelijk in Midden- en Zuid-Amerika, in tropische regenwouden. Tegenwoordig wordt voor geneeskundige toepassingen uitsluitend van geteelde planten gebruik gemaakt. De belangrijkste teeltgebieden zijn India, Italië en Spanje.

Al in de 17e eeuw schreven de jezuïeten de passiebloem kalmerende en slaap bevorderende eigenschappen toe. Het kruid werd niet alleen voorgeschreven bij nervositeit en bij slapeloosheid maar ook bij slaapstoornissen als gevolg van geestelijke vermoeidheid en psychische overbelasting. 

Ziektes en plagen van de Passiflora

Doorgaans heeft de passiebloem weinig last van ongedierte of ziektes. Een enkele keer kan de plant (vooral tijdens de winterrust) bezoek krijgen van wolluis, spint of meeldauw. Wolluis kan vaak weggevangen worden. Spint kan slecht tegen water, en kan afgespoeld of –gesproeid worden. Helpt dat niet afdoende en gaat het om een beginnende aantasting dan kan gespoten worden met een mengsel op plantaardige basis. 

Passiebloem

Passiebloem soorten 

We hebben de meest gangbare variëteiten van deze plant voor je op een rijtje gezet en hieronder de verschillende kenmerken van de soorten voor je in kaart gebracht. Van de overige soorten hebben we een lijstje voor je gemaakt. 

Passiflora incarnata

De passiflora incarnata komt het meeste voor in de VS en wordt ook wel de passiflora Maypop genoemd. Dit komt doordat je het openpoppen van de vruchten kunt horen. Deze vruchten zijn overigens eetbaar. De Incarnata heeft bloemen die variëren in kleur van bleekwit tot roze-achtig, paars. De plant groeit heel decoratief tegen een muur of schutting, het liefst zo veel mogelijk in de zon.  Op diverse plaatsen ter wereld wordt deze versie van de passiebloem geroemd om de geneeskrachtige werking. Dit is namelijk de passiebloem die gebruikt wordt gebruikt voor ontspanning en ter bevordering van de nachtrust in de fytotherapie.

FamilienaamPassiflora incarnata
Nederlandse naam      Passiebloem
BloemkleurBleekwit tot roze-achtig, paars
BladkleurGroen
Hoogte5 meter
Hoogte bloem5 meter

Passiflora edulis

De Passiflora edulis is de plant die bekend staat om de passievrucht. Deze vruchten worden 5 cm lang en 4 cm breed. De kleur van de schil van het fruit is paars en de inhoud smaakt fris zoet. De passievrucht kan doormidden gesneden worden en vervolgens kun je met een lepel de inhoud consumeren. De Passiflora edulis is zelf bestuivend. Vanaf het tweede jaar krijgen jonge planten voor het eerst hun bloemen. De bloem van de Passiflora edulis is paars van kleur wat overloopt naar wit. Het blad is 3 lobbig en tot 20-25 cm groot en groeit aan groene onbehaarde stengels die wel tot ruim 8 meter lang kunnen worden.

FamilienaamPassiflora edulis
Nederlandse naam      Passiebloem
BloemkleurPaars / wit
BladkleurGroen
HoogteMaximaal 8 meter
Hoogte bloemMaximaal 8 meter

Passiflora Alata

Passiflora alata is afkomstig uit het Amazonegebied in Brazilië. De plant is met zijn grote knalrode kelkbladeren en violet witte corona een absolute blikvanger. De prachtige bloemen zijn ook sterk geurend. Nadat de bloemen zijn uitgebloeid en bestoven, ontstaan er gele eetbare vruchten aan de plant. Het zijn geel/oranje ovale vruchten met een licht zure smaak van ongeveer 10 centimeter lang. Het worden behoorlijk grote planten met mooie lobbige bladeren. 

Doordat deze plant van oorsprong uit de warme steken van Zuid-Amerika afkomstig is doet de plant het bij ons alleen goed in een serre of kas bij 15 tot 30 graden. Buiten zal de Passiflora alata in ons klimaat afsterven. Tijdens de groei verlangt de plant veel water en mest. De grond niet laten uitdrogen.

FamilienaamPassiflora alata
Nederlandse naam      Gevleugelde Passiebloem
BloemkleurRood / Violetblauw
BladkleurGroen
Hoogte6 – 10 meter
Hoogte bloem6 - 10 meter

Passiflora racemosa

Passiflora racemosa is afkomstig uit Brazilië. De plant heeft drielobbige, 10 cm lange bladeren die diep zijn ingesneden in 3 slippen. De felrode bloemen, die tot 12 cm doorsnede groot kunnen zijn, bloeien in hangende trossen van 20-30 cm lang, en bezitten een duidelijke bloembuis. De buitenste helmdraden zijn wit met paarse dwarsstrepen, de binnenste zijn kort en rood. De bloemen zijn niet geurend. In tegenstelling tot andere soorten passiebloem groei de passiflora racemosa niet zo hard. De plant wordt hoofdzakelijk gehouden als kuipplant en kan ‘s zomers buiten staan.  Beschermen de plant tegen volle zon maar zet deze wel op een warme plaats. De plant moet voor de eerste nachtvorst naar binnen gehaald worden. 
Rijkelijk gieten, het blad mag wat gelig worden maar niet afvallen. De passiflora racemosa vraagt een tamelijk hoge luchtvochtigheid. 

FamilienaamPassiflora racemosa
Nederlandse naam     Passiebloem
BloemkleurFelrood 
BladkleurGroen
Hoogte9 meter
Hoogte bloem9 meter

Overige soorten

  • Passiflora aurantia
  • Passiflora biflora
  • Passiflora caerulea
  • Passiflora crenata
  • Passiflora citrina
  • Passiflora coriacea
  • Passiflora edmundoi
  • Passiflora foetida
  • Passiflora gibertii
  • Passiflora herbertiana
  • Passiflora jorullensis
  • Passiflora kermesina
  • Passiflora laurifolia
  • Passiflora ligularis
  • Passiflora lindeniana
  • Passiflora loefgrenii
  • Passiflora lutea
  • Passiflora morifolia
  • Passiflora murucuja
  • Passiflora organensis
  • Passiflora picturata
  • Passiflora punctata
  • Passiflora quadrangularis
  • Passiflora rubra
  • Passiflora serratifolia
  • Passiflora suberosa
  • Passiflora subpeltata
  • Passiflora tarminiana
  • Passiflora tulae
  • Passiflora vitifolia
  • Passiflora xishuangbannaensis
  • Passiflora yucatanensis

Hybriden en cultivars

  • Passiflora caerulea 'Constance Elliott' 
  • Passiflora 'Incense' 
  • Passiflora ‘kewensis 'Amethyst' 
  • Passiflora 'Sunburst' 
  • Passiflora 'Violaceae'
  • Passiflora 'Wilgen K. Verhoeff' 
  • Passiflora 'Purple Pendullum' 
  • Passiflora 'Anastasia' 
  • Passiflora 'Alexia' 
  • Passiflora 'Ariane' 

Wat is de prijs een Passiebloem?

De prijs voor een Passiebloem wisselt erg sterk en is uiteraard afhankelijk van beschikbaarheid al zijn Passiflora het hele jaar wel beschikbaar zijn. Daarnaast is de prijs vanzelfsprekend sterk afhankelijk van het soort waar je voorkeur naar uitgaat. Mocht je de exacte prijzen van passiflora willen weten, kun je het best even een mail sturen naar info@florum.nl. Wij kunnen je hierover vanzelfsprekend persoonlijk even informeren.

Passiflora kopen?

Heb je interesse om Passiflora te kopen? Hiervoor kun je uitstekend bij de Plantenwijzer van Florum terecht. Stuur hiervoor gerust een mailtje naar info@florum.nlJe kunt hier uiteraard ook terecht voor al jouw vragen over de passiebloem die we hierboven niet hebben behandeld of voor persoonlijk advies over het gebruik van deze prachtige planten. Maak gerust gebruik van onze lange ervaring en uitgebreide vakkennis op dit gebied als je overweegt om een passiebloem te kopen.

Beplantingsplan maken