Vijveronderhoud in de winter, wat moet je doen?

De winter is niet alleen een zware periode voor je tuin en je gazon, maar ook voor je vijver. De meeste voorbereiding hiervoor heb je al in het najaar gedaan, maar het is zeker verstandig om ook in de winterperiode een oogje op je vijver te houden. Door het vijveronderhoud in de winter zorg je voor het behoud en een optimale gezondheid van de waterplas.

In het najaar heb je het meeste werk aan je vijver. Juist in die periode zorg je ervoor dat deze waterplas er in het voorjaar weer gezond en mooi bij ligt. Deze basis leg je door onder andere de volgende werkzaamheden te verrichten:

• Afgestorven plantendelen moeten verwijderd worden;
• Zorgen dat de hardheid van het water op peil blijft. Neerslag zorgt er immers voor dat de hardheid van het water zal teruglopen. Dit is schadelijk voor zuurstofplanten;
• De schadelijke draadalgen moeten besteden worden;
• Vallende bladeren moeten uit de vijver gehouden worden dit om het ontstaan van zweefalgen te voorkomen.
• De vissen moeten goed gevoerd worden om een reserve te kunnen opbouwen voor de winter.

Vijveronderhoud in de winter: houden vissen een winterslaap?

Veel mensen vragen zich af of de vissen het wel overleven in de winter. Voor veel vissoorten is dat géén probleem. Het zijn koelbloedige dieren. De omgevingstemperatuur is bepalend voor hun lichaamstemperatuur en dus ook de mate van hun activiteit. Als het water kouder wordt, zal ook de stofwisseling van deze dieren vertragen. De vissen verbruiken een stuk minder energie en maken dan gebruik van hun vetreserves. Vissen houden dus een soort van winterslaap (winterrust) als het kouder wordt. Als het voorjaar aanbreekt en de temperaturen weer hoger worden, zullen de vissen ook weer actiever zijn.

Vissen zullen een wat langere koudere (vorst) periode prima kunnen overleven als de vijver minimaal 80 cm diep is. Let er natuurlijk wel op dat de vijver niet volledig dichtvriest. Pas als de vijver een week volledig dicht is dichtgevroren is het nodig om een gat in het ijs te maken. Ook dit moet je met beleid doen. Als je dit met een hamer en beitel doet, ontstaan er grote drukgolven die het leven in de vijver niet kan verdragen. Het beste is om een pan met heet water aan de rand van de vijver te zetten en met de bodem een gat in het ijs te smelten.

Als je een wak hebt moeten maken, kun je daaruit zoveel mogelijk water wegscheppen (of pompen). Hierdoor ontstaat een ruimte tussen het wateroppervlak en de onderkant van de ijslaag. Een ruimte van enkele centimeters is voldoende. Met deze isolerende luchtlaag zorg je ervoor dat de ijslaag niet of nauwelijks in dikte toeneemt.

Overigens maak je deze luchtgaten (of voorkom je het ontstaan ervan) niet om de vissen van lucht te voorzien maar om gasuitwisseling tussen het vijverwater en de atmosfeer mogelijk te maken. Hierdoor kunnen vergisting gassen ontsnappen.

Je kunt een dichtgevroren vijver voorkomen door een vijververwarming in te schakelen maar deze verbruiken wel veel stroom. Je kunt er ook voor kiezen om een elektrische doorstroomverwarming te gebruiken. Deze apparaten houden je vijver vorstvrij. Je kunt de temperatuur instellen op zo’n 5°C. Dit is de temperatuur waarop vissen in het wild leven. Tot slot kun je ijsvrijhouders gebruiken.

Wat je in de winter kunt doen om je vijver te onderhouden

In de winter is de vijver in rust. De plantengroei ligt bijna stil en de vissen verkeren in winterslaap. Het is dan ook verstandig om de vijver zoveel mogelijk met rust te laten.

Je kunt dan ook het beste je waterfilter en waterpomp uitzetten. Deze zijn belangrijk tijdens de groeiperiode maar niet gedurende deze tijd. Het filter zorgt immers voor CO2. Dit is noodzakelijk voor de groei van planten maar wordt deze periode niet door het groen opgenomen. Hierdoor bestaat er een kans op verzuring van het water.

Het is in ieder geval wel belangrijk om de waterwaarden in de gaten te houden, ook tijdens de winterperiode. Dit kun je doen met handige test strips. Hiermee meet je de pH-waarde, de hardheid, het nitriet- en nitraatgehalte en de hoeveelheid chloor in het vijverwater. Als je dit met regelmaat doet, ben je er op tijd bij als je in moet grijpen.  

De pomp kan een constante watertemperatuur onderaan de vijver verstoren. Deze constante waarde is belangrijk voor de vissen en amfibieën om te overleven. Een draaiende pomp kan ervoor zorgen dat de temperaturen te ver afkoelen en hiervan kan het leven in je vijver sterven.

Daarnaast bescherm je natuurlijk ook je pomp en je filter door deze uit het water te halen in de winter. Het zou toch zonde zijn als deze voorzieningen stuk zouden vriezen. Daarnaast is dit het meest geschikte moment om deze voorzieningen goed te onderhouden. Je hebt er even de tijd voor.

Hou je vijver sneeuwvrij in de winter

Tot slot wil ik je adviseren om zoveel mogelijk sneeuw van de vijver proberen af te krijgen als dat op een veilige manier lukt. Hierdoor kan er licht in de vijver schijnen en doordringen tot onder het ijs. Hoe meer zonlicht er op de vijver valt, hoe beter dat is voor het leven in de vijver. Haal de sneeuw er bij voorkeur af met een bezem om zoveel mogelijk rust te bewaren in de vijver. Water is immers een uitstekende geleider van geluid. Het is dan ook verstandig om zo min mogelijk op het ijs te lopen of zelfs te schaatsen.

De winterperiode is dus een periode van rust voor zowel je vijver als voor jezelf.

Geniet er maar even van, als de voorjaarszon zich laat zien heb je het weer druk zat!

Wil je nog meer voorbeelden zien van vijvers? In mijn gratis Tuinideeën Gids deel ik nog meer voorbeelden van vijvers en andere tuinideeën. Download hier de gratis gids.