Groendak aanleggen: wat zijn de voordelen en nadelen van een groendak?

Peter Mecklenfeld
03 april 2019

Heb je niet genoeg ruimte in je tuin of wil je je huis een mooie natuurlijke uitstraling geven? Dan is een groendak misschien wel een goede optie. Daarnaast heeft het aanleggen van een groendak veel andere voordelen. In dit artikel vertel ik je alles wat je moet weten over groendaken. Uiteraard bespreek ik alle voor- en nadelen en geef ik je inzichten hoe een investering in een groendak zich zal terugverdienen. Hoewel het verleidelijk is om dat als eerste te lezen, kan ik je dat niet aanraden. Je mist dan zeer veel nuttige informatie.

Voordat je verder leest heb ik nog een leuke weggever voor je: mijn Tuinideeën Gids. Hierin laat ik je 80 tuinideeën zien. Download hier de gratis Gids. 

Wat is een groendak?

Een groendak is een natuurlijke en daardoor dus een duurzame dakbedekking die letterlijk op het dak wordt aangelegd. Deze natuurlijke deklaag wordt dus aangebracht op je bestaande dakbedekking mits deze hiervoor geschikt is. Je hoeft dus niet bang te zijn dat de wortels door het plafond komen groeien. Diverse soorten beplanting kan je op het dak plaatsen om hiermee het dak een uitstraling geven die volledig aansluit op je smaak.

Je zult merken dat een groendak vele voordelen heeft voor jezelf en het milieu!

Voordat ik hier verder op in ga, en je misschien helemaal enthousiast maak, zal ik eerst de voorwaarden van een groendak met je delen. Je kunt immers niet ieder dak op deze manier “groen” maken.

Voorwaarden voor het aanleggen van een groendak

Het aanleggen van groendaken is niet op ieder dak mogelijk. Je hebt hier onder andere wel de juiste wortelbestendige ondergrond voor nodig. Een veel gebruikte dakbedekking als bitumen is dat bijvoorbeeld niet. Je moet dan eerst een nieuwe onderlaag aanbrengen, waarbij je bijvoorbeeld zou kunnen kiezen voor EPDM.

Er zijn dus een aantal belangrijke voorwaarden voor het aanleggen van groendaken:

  • De dakconstructie moet in goede staat zijn;
  • Het dakmateriaal moet water- en wortelbestendig zijn;
  • De dakhelling mag maximaal 60 graden zijn;
  • Het dak moet voorzien zijn van een goed waterafvoersysteem.

7 belangrijkste voordelen van een groendak

Als ik je al een beetje enthousiast heb gemaakt over de mogelijkheid om een tuin op je dak aan te leggen, ga ik er nu even mee door. Een groendak heeft diverse voordelen, waar je misschien in eerste instantie niet aan zult denken! Uiteraard heeft dit dak een mooie uitstraling en is dit een mooie duurzame oplossing, maar een groendak biedt ook veel milieutechnische voordelen voor jou én je omgeving!

De planten zullen immers CO2 opnemen, en dit draagt bij aan een gezonder leefklimaat. Daarnaast zal jouw dak veel meer water vasthouden dan bij een normaal dak het geval is. Omdat je hiermee de riolering een stuk minder belast, maak je ook nog aanspraak op subsidie! Hier kom ik later op terug.

Laat ik eerst de 7 belangrijkste voordelen van een groendak voor je op een rijtje zetten:

  • Het verhoogt de levensduur van je dak, het dak wordt beschermd tegen UV straling;
  • Het zorgt een beter warmtewering en geluidsisolerend vermogen;
  • Het verbetert het rendement van zonnepanelen;
  • Het zorgt voor minder belasting van het riool;
  • Het levert een bijdrage aan de gezondheid in de directe leefomgeving;
  • De biodiversiteit en het milieu worden verbeterd;
  • Het heeft een mooie uitstraling!

Watermanagement op groendaken

Ik denk dat het goed is om een aantal belangrijke voordelen van een groendak even extra toe te lichten. Wellicht zul je even een vraagteken hebben bij de combinatie die ik maak tussen een goed afwateringssysteem (één van de voorwaarden van het aanleggen van een groendak) en het feit dat ik aangeef dat een groendak veel water zal vasthouden, minder belastend is voor het riool en dat je hiervoor zelfs subsidie kan krijgen!

Je kunt er vanuit gaan dat een groendak ongeveer de helft van het regenwater zal opnemen en teruggeven aan de atmosfeer. Logischerwijs is dit veel meer dan bij een normaal dak, waarbij het water bijna direct (volledig) van het dak afloopt en in het riool terecht komt.

Je kunt een groendak in dit geval dan ook echt zien als een tuin op je dak. Het vocht zal in je tuin trekken en geleidelijk worden opgenomen door de wortels van de beplanting en net zo geleidelijk verdampen. Dit wordt ook wel het waterbeheer buffer principe. Door dit watermanagement op groendaken zul je het riool dus minder belasten en heb je minder kans op overstromingen.

Daarnaast kun je een ander belangrijk “water voordeel” halen uit de toepassing van een groen dak. Het water dat via dit dak wordt opgevangen, heeft een vorm van filtering ondergaan. De kwaliteit van dit water is dus al beter dan regenwater! Dit wordt ook wel “grijs water” genoemd. Dit grijze water heeft nog niet de kwaliteit van drinkwater, maar wel is wel direct geschikt als water voor schoonmaak doeleinden, water voor het doorspoelen van het toilet, het gebruik van de wasmachine en water dat gebruikt kan worden voor bewatering van planten.

Oh ja…. de juiste afwatering bij een groendak is nodig voor de echte heftige buien. Je voorkomt hiermee dat het groen op het dak een overvloed aan water zal moeten verwerken en hierdoor dood zal gaan.

Groendak als thermostaat

Je kunt een groendak zien als een natuurlijke deken die je over je woning heen legt. Dit zorgt uiteraard voor een uitstekende warmte- en geluidsisolatie. Je groene dak zal er zowel in de winter als in de zomer voor zorgen dat je temperaturen aangenaam blijven. Je kunt een groendak dan ook het beste zien als een thermostaat!

Dit komt omdat je op een handige manier gebruik maakt van de natuur. Het is niet moeilijk voor te stellen dat de temperaturen op een dak dat vol in de zon staat in de zomer flink kunnen oplopen. De thermometer zal daar zomaar 70 graden Celsius kunnen aanwijzen. Dit is natuurlijk ook te heet voor de beplanting. De planten gaan zweten en gebruiken het opgenomen water om koel te blijven. Hierdoor blijft je dak ook koel. Het groen reguleert de warmte immers waardoor een lagere omgevingstemperatuur zal ontstaan. Dit is andersom het geval in de winter.

Je zult dus veel besparen op je energiekosten, die voornamelijk gevormd worden door het gebruik van de verwarming in de winter en de airconditioning in de zomer.

Als jij je druk maakt dat de energiekosten steeds duurder worden (en deze zullen in de toekomst echt blijven stijgen), is een groendak wel een interessant alternatief.

Daarnaast is een groendak ook uitstekend te combineren met zonnepanelen. Zonnepanelen hebben immers het hoogste rendement bij lagere temperaturen. Omdat de planten juist zorgen voor de verlaging van de temperatuur, is een combinatie tussen deze twee energiebesparende alternatieven natuurlijk zéér interessant!

Hoe een dak van invloed kan zijn op je gezondheid

Hecht jij veel waarde aan een goede gezondheid en ben je bereid om hier veel voor te doen?

Dan moet je niet onderschatten wat een gezond dak boven je hoofd van invloed hierop kan zijn. Dit lijkt overdreven, maar dat is niet het geval.

Het is immers algemeen bekend dat veel beplanting een luchtzuiverende werking heeft.

Planten produceren zuurstof en zullen rondvliegende (onzichtbare) stofdeeltjes en pollen uit de lucht zuiveren. Iedereen weet dat deze fijnstof veel lichamelijke ongemakken kunnen veroorzaken zoals hartziektes en longproblemen.

Je merk het verschil heel duidelijk of je in een gebied met bebouwing loopt of in een bos. Mensen met bijvoorbeeld astma merken dit verschil heel duidelijk. Uiteraard zul je met je groendak nooit de atmosfeer van een bos kunnen creëren maar alle beetjes helpen zeker wel! Als 15 van de 100 mensen zouden kiezen voor een groen dak, zou dit zeker verschil maken. Zelfs in een grotere stad!

Daarnaast vind ik het belangrijk om de opname van CO2 even te benoemen. Deze stof ontstaat door verbranding van fossiele brandstoffen. Ik hoef je niet te vertellen dat de hoeveelheid CO2 in de lucht de laatste tijd sterk is toegenomen. Je weet ook dat planten CO2 absorberen en hiermee is ook dat gezondheidsaspect uitgelegd.

Waarom groene daken zorgen voor een verlenging van de levensduur van je dak

Je zou kunnen denken dat groene daken juist zorgen voor een extra belasting van je dak. Als je denkt aan het gewicht dat het moet dragen, is dit best een logische gedachtegang. Het tegendeel is echter waar.

Het groen heeft immers een beschermende waarde voor je dak.

Het schadelijke effect van zonlicht (UV) stralingen wordt weggenomen en de temperatuurschommelingen worden veel minder. Daarnaast heb je veel minder last van weersinvloeden zoals overvloedige regen en hagel. Tot slot heb je veel minder kans op stormschade. Je tuin ligt als een deken op je dak!

Overigens is het goed om in dit kader ook even het geluidsisolerend vermogen van dit groene dak te benoemen. Zaken als regen, hagel of vrolijk rond dansende vogeltjes zijn niet te horen!

Hoe groen het groen kan simuleren

Ik schrijf géén schokkend nieuws als ik aangeef dat het slecht gaat met de populatie aan vlinders, bijen en hommels. De reden hiervoor is eenvoudig. We bouwen op iedere plek die we interessant vinden. Dit is een bedreiging voor de biodiversiteit. Door het plaatsen van een groendak geeft je beestjes als vlinders, bijen en hommels meer noodzakelijke ruimte. Je kunt hiermee een voedselvoorziening creëren voor deze nuttige dieren. Je kunt met groen het groen stimuleren Je kunt het ook anders benaderen: door het plaatsen van een groendak kun je iets terug doen voor de natuur. Neem van mij aan, dat is nodig.

Nadelen van een groendak

Uiteraard zitten er ook wat nadelen aan een groendak. Het grootste nadeel zijn de kosten. Je kunt tegen relatief lage kosten een tuin aanleggen, mits je op de grond blijft. Het aanleggen van een groendak kost uiteraard wel iets meer, maar zoals ik verderop in dit artikel zal aangeven kun je dit wel zien als een nuttige en duurzame investering.

Niet ieder dak is geschikt om een groendak op te plaatsen. Zoals aangegeven is bitumen niet wortelbestendig. Je loopt dan het risico op lekkage door wortelgroei. Het is goed om hier wel even goed op te letten. De kosten voor het opsporen van lekkages bij een groendak zijn vaak duurder en kost veel meer tijd dan bij een normaal dak.

Daarnaast moet je zeer secuur zijn bij de constructie van een groen dak. Eventuele fouten in deze constructie worden vaak pas ontdekt als het te laat is, als er dus lekkage is opgetreden. Dit moet je uiteraard zien te voorkomen. Door de toepassing van een volledig verkleefd dakbedekkingsysteem kun je het opsporen van lekkages overigens wel vereenvoudigen. Hierbij zitten alle lagen van de dakbedekking aan elkaar verlijmd. Een lekkage kan hierdoor veel eenvoudiger getraceerd en lokaal aangepakt worden.

Als je voor een losliggende, geballaste dakbedekking kiest, kunnen beschadigingen leiden tot watertransport onder de dakbedekking en isolatielagen. Dit kan watertransport als gevolg hebben. Hierdoor kunnen lekkageproblemen op een ander plek zichtbaar zijn dan waar de lekkage zich voordoet!

Verderop in dit artikel vertel ik je meer over de lagen dat een groendak bevat.

Het verschil tussen een intensief groendak en een extensief groendak

Er zijn twee verschillende soorten groendaken te onderscheiden:

  • Een intensief groendak
  • Een extensief groendak

Het verschil tussen deze twee opties is te vinden factoren als de dikte van de voedingsbodem en de onderhoudsbehoefte. Bij een extensief groendak is deze onderhoudsbehoefte beperkt. De begroeiing is beperkt tot vetplanten en gras. De opbouwhoogte en daardoor de belasting op de dakconstructie is bij dergelijke daken beperkt (ca. 150 kg/m2).

De naam “intensief groendak” verklapt al dat hierbij sprake is van een echte daktuin. Je kunt hier niet alleen grassen plaatsen, maar ook struiken en zelf bomen! Je moet deze tuin dus ook (intensief) onderhouden, want je bent je dak hierbij dus veel meer aan het belasten. De opbouwhoogte is hoger dan bij extensieve groendaken en de extra belasting op het dak is ook groter (250 kg/m2 of meer). Uiteraard moet je dak dan ook plat zijn bij deze optie en voorzien van veiligheidsvoorzieningen.

Wat is een sedumdak?

Als je je aan het verdiepen bent in een groendak, zul je wellicht ook de term “sedumdak” regelmatig voorbij zien komen maar wat is zijn nu sedumdaken? Sedum is een ander woord voor vetplantjes. Een sedumdak is dus hetzelfde als een extensief groendak.

Je zult begrijpen dat dit soort daken door het toegankelijke karakter veel meer worden toegepast dan intensieve groendaken. Je moet het echter niet zien als een concessie. De vetplantjes op dit dak kunnen een hele mooie (kleurrijke) uitstraling hebben en zijn uitstekend geschikt tegen eigenlijk alle weersomstandigheden die we kennen. Je hebt keuze uit maar liefst 250 verschillende soorten sedumplanten!

Groendak zelf maken

Het is niet moeilijk om een groendak zelf te maken, maar het is wel van belang dat je het secuur doet. Je zit natuurlijk niet te wachten op lekkage. Het is van zeer groot belang dat je dak geschikt is voor deze constructie en het gewicht kan dragen. Je komt dan vaak uit op een betondak, kunststof of een EPDM dak. Een groendak heeft een gewicht van circa 75 kg per m². Je moet uiteraard wel uitgaan van natte omstandigheden, omdat dit het zwaarst is. Daarnaast hangt het uiteraard af van je constructie en het soort groendak. Een groendak bestaat uit meerdere lagen. Als je een groendak zelf gaat maken is het verstandig om rekening te houden met een gewicht van 13 tot 15 kg per m² per centimeter laagdikte (van substraat en beplanting).

Hieronder een opsomming van de verschillende lagen waaruit een groendak bestaat.

Ik geef ze van onder naar boven voor je weer:

  • Je dakbedekking zorgt voor de waterkerende laag, dus dat je dak waterdicht is.
  • De wortelkerende laag zorgt ervoor dat de wortels van je beplanting géén schade kunnen aanbrengen door door je dak heen te groeien.
  • De scheidings- en beschermlaag beschermd de ondergelegen lagen tegen scherpe delen, maar zorgt er ook voor dat andere lagen niet gaan glijden. Daarnaast heeft ook deze laag een vochtvasthoudend karakter.
  • De drainagelaag is belangrijk om het overtollige water op de juiste manier af te voeren.
  • Het filterdoek heeft uiteraard een filterende werking en zal het water “grijs” kleuren. Daarnaast zal dit doek eventuele problemen met verstopping voorkomen.
  • De substraatlaag kan gezien worden als de “voedingsbodem” van je beplanting. Deze laag zorgt voor verankering van de wortels. Deze laag zorgt voor de opslag van water, voedingsstoffen en zuurstof. Dit zijn uiteraard elementen die essentieel zijn voor groei van de vegetatie. De soort beplanting zal bepalend zijn voor de dikte van deze laag.
  • De erosielaag is vooral belangrijk bij de aanleg van de substraatlaag. Deze laag voorkomt dat weersinvloeden een negatieve invloed kunnen uitoefenen op deze laag. Denk hierbij aan de wind.
  • De vegetatielaag is uiteraard de meest zichtbare laag van je dak. Dit is het groen van je groendak dus de vetplantjes, de grassen, kruiden, struiken, bomen, etc.

Als je bijna geen dakrand hebt, is het verstandig om deze wel te maken. Let op dat deze in verhouding staat met de dikte van de bovengenoemde lagen. Voor een sedumdak van een normaal formaat raad ik een dakrand aan van minimaal 80 tot 120 mm. Daarnaast is het verstandig om grind of tegels langs de randen te plaatsen. Hiermee voorkom je eventueel optrekkend vocht langs je gevel, lood of dakrand. Daarnaast zorg je voor extra verzwaring langs de randen waardoor de wind er minder vat op kan krijgen.

Groendak aanleggen en onderhouden

Je kunt een groendak het volledige jaar aanleggen. Je bent niet afhankelijk van een specifieke jaargetijde, mits het niet vriest. Als je een daktuin hebt, is het natuurlijk géén probleem om deze te onderhouden. Een extensief groendak zul je door de specifieke plantkeuze slechts beperkt moeten onderhouden. Je loopt niet iedere week achter je grasmaaier aan over het dak! Ook het wieden van onkruid is eigenlijk niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om je “hoge tuin” een of twee keer te controleren op ongewenste gewassen, maar je moet natuurlijk niet meer dan nodig over je dak heen lopen.

Het is ook niet nodig om te bemesten. Als je dit toch wilt doen, kies dan voor een meststof dat langzaam werkt en doe dit vlak voordat het gaat regenen. Over beregening gesproken: in principe hoef je je daktuin niet te sproeien. Vetplanten kunnen prima tegen droogte. Als deze periode echt lang is, kun je het dak meenemen als je toch je tuin beneden aan het bewateren bent.            

Hoe snel is een groendak terug te verdienen?

Ik ben van mening dat je het aanleggen van een groendak moet zien als een investering.

Je kunt de aanleg van een groendak terugverdienen en hiermee zelfs de kosten besparen.

Ik weet zeker dat er een aantal mensen zijn die direct naar dit kopje zijn gescrold ;-), maar deze mensen wil ik ook even verwijzen naar de eerder genoemde voordelen van dit soort daken om een volledig beeld van het “verdienmodel te krijgen”.

Er wordt over het algemeen aangenomen dat een groendak zich binnen 8 tot 15 jaar zal terugverdienen. Uiteraard is dit situatieafhankelijk. Hier kun je hele berekeningen op loslaten, maar die zal ik je besparen.

Je verdienmodel wordt gevormd door een combinatie van posten:

  • Je dak gaat langer mee;
  • Het warmte-isolerend vermogen van het dak, je hebt veel minder energiekosten;
  • Minder gebruik van water en het riool;
  • Meer rendement van zonnepanelen;
  • Je ontvangt subsidie voor het aanleggen van een groendak.

Subsidie voor het aanleggen van een groendak

Zoals al aangegeven heb je in de meeste gemeenten recht op een subsidie als je ervoor kiest om een groendak aan te leggen. Hiermee worden de inwoners gestimuleerd om deze keuze te maken. Voorwaarde om voor subsidie in aanmerking te komen is dat het ontwerp, de aanleg en het onderhoud van het groene dak worden uitgevoerd door een erkend bedrijf. In veel gevallen spelen factoren als wateropslag per m² en de energiebesparing een belangrijke rol bij het bepalen van de hoogte. Wat misschien interessant is om te weten, is dat ook gevelgroen onder deze regeling valt.

De regeling verschilt per gemeente. Het is verstandig om je hierover goed te laten informeren. Daarnaast is het goed te weten dat er voor ondernemers meerdere regelingen gelden. Je zult merken dat begroening van je woning of je werkplek een investering is die zich terug kan verdienen.  

Een groendak aanleggen om esthetiek en functioneel op een perfecte manier te combineren

Zoals je kunt merken denk ik dat het zeker een interessant alternatief is om een groendak te overwegen als je hiervoor de mogelijkheden hebt. Je kunt esthetiek en functioneel op een perfecte manier combineren. Het is een moderne en duurzame vorm van het gebruik maken van de natuur. Dat dit actueel is in deze tijd hoef ik je dan ook vast niet uit te leggen. Gelukkig zie je steeds meer groene daken in onze omgeving verschijnen en dit zijn niet alleen de moderne groen geschilderde daken!

Tot slot denk ik dat het goed is om je erop te wijzen dat dit soort toepassingen nog relatief in de kinderschoenen staan. Er is nog een relatief beperkte ervaring op dit gebied. Er zijn dus nog veel ontwikkelingen te verwachten op dit gebied, waarover ik je zeker op de hoogte zal houden op deze website.

Wil je meer tuininspiratie opdoen? In mijn gratis Tuinideeën Gids laat ik je 80 tuinideeën zien. Download hier de gids helemaal gratis.