Net zoals wij mensen getroffen kunnen worden door een bepaalde ziekte geldt dat uiteraard eveneens voor andere levende algoritmes die op deze planeet zijn terug te vinden. Ook planten zijn dan niet beschermd tegen allerhande aandoeningen die ze in het slechtste geval kunnen doen verwelken. Ondanks het feit dat er door de jaren heen zeer veel verschillende plantenziekten zijn ontdekt springen er toch een aantal tussenuit. Deze plantenziekten duiken in onze tuinen en huiskamers erg vaak op waardoor we ze op deze pagina even meer in detail willen bespreken.
Schimmels zijn in Nederland en België de belangrijkste veroorzakers van plantenziekten. De toenemende populariteit van stadstuintjes met zeer beperkte afmetingen draagt hier ongetwijfeld haar steentje in bij. De vaakst voorkomende plantenziekten die door schimmels worden veroorzaakt zijn:
Het betreft hier een veel voorkomende plantenziekte die te herkennen is aan het verschijnen van rode en gele vlekken op de bladeren van de planten. De ziekte laat voornamelijk van zich spreken in het voorjaar wanneer er sprake is van vochtige weersomstandigheden. Ook in de zomer en de herfst kan de ziekte echter veelvuldig je planten aantasten. Planten die bijzonder gevoelig zijn voor het krijgen van roest zijn onder meer rozen, leeuwenbekken, geraniums, duizendschonen evenals munt en chrysanten.
Misschien wel de vaakst voorkomende plantenziekte die wordt veroorzaakt door een schimmel is de echte meeldauw. Het betreft hier een parasiterende schimmelziekte die niet alleen kan opduiken in een moestuin, maar ook in een siertuin. Echte meeldauw parasiteert op een gastheer waarna er bladafval wordt veroorzaakt. In bepaalde gevallen is de aandoening zelfs zo ernstig dat de geïnfecteerde plant er door kan sterven. In het bijzonder tijdens de zomermaanden, bij droog en warm weer krijgt de echte meeldauw vaak vrij spel. Ze kan dan ook erg snel komen opzetten. Echte meeldauw herkennen gebeurt door middel van de witte, meelachtige stof welke zich aan de bovenzijde van de bladeren, bloemen en stengels bevindt.
Niet alleen de echte meeldauw, maar ook de valse meeldauw vormt vaak een gesel voor menig aantal Nederlandse en Belgische tuinen. Deze schimmel behoort tot de groep van de zogenaamde Oomycetes. Ondanks het feit dat ze bepaalde gelijkenissen vertoont met de echte meeldauw moet het gezegd dat er ook enkele opvallende verschillen bestaan. Neem nu bijvoorbeeld de uiterlijke kenmerken van de aandoening. Ten opzichte van echte meeldauw bevindt het schimmelpluis zich bij valse meeldauw immers aan de onderkant van het blad. Vooral wanneer er sprake is van vochtige omstandigheden zal de infectie zich snel uitbreiden over de plant. Een snelle oplossing is dan ook vereist.
Plantenziekten die worden veroorzaakt door bacteriën komen verhoudingsgewijs een stuk minder voor in ons land. Dat betekent dat hoveniers een groot aantal preventieve maatregelen nemen om dergelijke aandoeningen te voorkomen. Dat is uiteraard goed nieuws. De vaakst voorkomende plantenziekten die worden veroorzaakt door bacteriën in ons land zijn:
Bacterievuur is een plantenziekte welke wordt veroorzaakt door de Erwinia amylovora bacterie. Planten die zijn besmet met deze bacterie gaan bruinzwart verkleuren. Er treedt vaak ook erg snel verdroging op en de bloesems gaan verschrompelen. Bacterievuur is een bijzonder besmettelijke plantenziekte welke onder meer een reëel gevaar vormt voor de fruitteelt. Wanneer er sprake is van gunstige omstandigheden kan het bacterievuur al snel uitbreiden tot een heuse epidemie. De aandoening in de kiem smoren is dan ook een absolute vereiste. Planten die zijn aangetast door het bacterievuur dienen aanzienlijk te worden teruggesnoeid of moeten zelfs niet zelden compleet worden gerooid. Het wordt daarnaast aangeraden om het besmette materiaal te verbranden. Alleen op deze manier kan een verdere verspreiding van deze razend gevaarlijke aandoening worden voorkomen.
Een steeds vaker voorkomende plantenziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie is de zogenaamde 'wortelknobbel'. De aandoening wordt veroorzaakt door zogenaamde plantenparasitaire aaltjes welke tot het geslacht van de Meloidogyne behoren. Ze duiken op in de grond en zorgen er voor de aantasting van wortels. Er bestaan tegenwoordig ongeveer 2000 verschillende soorten planten die vatbaar zijn voor deze plantenziekte. In Nederland treft ze het vaakst aardappel, tomaat, maïs evenals suikerbieten. Wanneer de plant is geïnfecteerd worden er gallen op de wortels gevormd. Ze vormen de leefomgeving voor de aaltjes en zuigen van hieruit de voedingsstoffen uit de plantencellen.
In principe komen plantenziekten die worden veroorzaakt door een virus in ons land aanzienlijk minder voor dan in met name Oostenrijk en Duitsland. Toch zijn er een aantal aandoeningen die jaarlijks meerdere malen de kop opsteken die aan een plantenvirus gelinkt kunnen worden. Bekende voorbeelden op dit vlak zijn het mozaïekvirus evenals het zogenaamde Shakra-virus.
Het feit dat het Shakra-virus één van de vaakst voorkomende plantenvirussen is in ons land is opmerkelijk. Het betreft hier namelijk een niet-persistent virus welke wordt overgedragen door middel van aanraking. Dit betekent dat besmetting eigenlijk zeer eenvoudig kan worden voorkomen. Stop de vingers en het mesje dat je hebt gebruikt na aanraking met een besmette plant even in een beetje magere melk en het gevaar op overdracht is veelal meteen geweken.
Het merendeel van de veel voorkomende plantenziekten kunnen tegenwoordig worden aangepakt waardoor de plant in kwestie kan worden gered. Alleen wanneer er sprake is van een bacteriële aandoening of een ziekte die is veroorzaakt door een virus is de situatie een stukje problematischer. Om er voor te zorgen dat jouw planten niet of in ieder geval zo weinig mogelijk te maken krijgen met veel voorkomende plantenziekten is het vooral belangrijk om enkele preventieve maatregelen door te voeren.
Om bovenstaande te kunnen realiseren is het vooral van belang om een gezonde en optimale leefomgeving voor je planten te creëren. Plaats ze niet te dicht bij elkaar, voorzie ze van de nodige voedingsstoffen en controleer over de grond waarin ze worden gepland voldoende gunstig is. Bovendien kan het ook nooit kwaad om bepaalde planten niet elk jaar op dezelfde plaats te laten staan / terug te planten. Doe je dat wel, dan bestaat het risico namelijk dat bepaalde aandoeningen zich eenvoudiger kunnen manifesteren met alle gevolgen van dien.
Piet Verhoeven
op 02 Jul 2020Irene Wonders
op 23 Jun 2019